sábado, 29 de enero de 2011

UNHA DE CONTOS


Tiña eu un proxecto para propor a algunha editorial de publicar un traballo didáctico de promoción da lectura por medio dos contos, fábulas, lendas e outros textos, pero son malos tempos para as editoriais galegas e ademais, moitas delas constitúen cotos vedados a autores que non sexan dos seus círculos pechados e non arriscan con cousas novas. Predomina o exitoso o lucrativo, os autores novos e modestos témolo crú.
Velaí un exemplo do meu proxecto (a imaxe que ilustra a entrada é unha miña acuarela para esta historia concreta que teño escoitado algunha vez e da que fago a miña versión):

RELATO 1: Conto: Quérote máis que o sal.

ACTIVIDADES PRE-RELATO:

Traballar o vocabulario dos seguintes campos semánticos:

NOBREZA: Rei, princesas, castelo, servidores,…

COCIÑA: Cociñeiro, comidas, olas e demais utensilios de cociña, alimentos de orixe animal, vexetal, mineral.

CONCEPTOS TEMPORAIS: Érase unha vez…, Había unha vez, noutro tempo, anos, días, principio, desenvolvemento, fin.

MUNDO SOCIAL DOS AFECTOS. VIVIR EN GRUPO:

•FAMILIA: pai, irmás.
•AMIGOS
•PERSOAS DESCOÑECIDAS

- Práctica do debuxo e da pintura.

- Dialogar. Saber intervir en grupo, respectar as quendas. Aprender a escoitar e a respectar os momentos de silencio.

- Aprender a apreciar unha obra literaria e un espectáculo.

- Conversar sobre reis e princesas (quen leva unha coroa na cabeza? Tamén pode haber coroas de príncipes e princesas, de duques e duquesas, de marqueses e marquesas,…
- Onde viven os nobres, rodeados de colaboradores e servintes?
- Un rei tiña tres fillas: a maior, a mediana, a pequena. Debuxar ao rei e as súas tres fillas, as tres princesas.
- Como se chama o que traballa na cociña?
- Tipos de alimentos.
- Que podemos comer? O menú dun banquete: entrantes, primeiro prato, segundo prato, postre; bebidas, infusións,…
- As comidas do día: almorzo, comida do mediodía, merenda, cea.
- Debuxar os pratos co contido dun menú.
- Saber os personaxes do conto: principais (o rei e as princesas), secundarios (o cociñeiro, os leñadores).


RELATO: Quérote más que o sal. (Pódese narrar coa axuda de bonecos de guiñol, dándolle certo misterio e parafernalia ao levalos no curioso maletín das historias, tamén se pode simular o sal, levando un cacharriño con boliñas de papel de aluminio).

Había unha vez, nun remoto país, un rei que tiña tres fillas. A maior era a princesa Salomé, a mediana era a princesa Siloé e a pequena era a princesiña dona Urraca.
Eran tres mociñas moi boas e aplicadas, cumpridoras de todos os seus traballos e tarefas. Ás tres gustáballes moito ler e aprender cousas novas, eran moi curiosas e intelixentes.
Sucedeu que un día, díxolles o seu pai, o rei Sexismundo:

- Gustaríame saber canto me queredes cada unha de vosoutras.

As tres princesas quedaron un pouco sorprendidas; pero Salomé, a maior, comentoulle ao seu pai:

- Mais papá, ti sabes que as tres querémoste moito.

- Si, si. (Responderon á vez Siloé e Urraca).

- Xa o sei, ( dixo o pai). Pero, canto? Como a que?

- Quérote máis que a todos os meus vestidos. (Dixo Siloé).

- Ben, (dixo o rei), pódese crer ben, xa que ti es moi presumida e aprecias moito o teu vestuario.

- Quérote máis que a todos os meus xoguetes. (Dixo Salomé).

- Es unha nena moi xoguetona, e é ben sabido que mozos e mozas apreciades moito ós vosos enredos.

- Papá, quérote máis que o sal. (Dixo Urraca, a máis pequena).

- Como dis? Máis que o sal? (Exclamaba pensativo e cada vez máis enfurecido o rei). Máis que o sal…! Pero, esto que é? (O rei todo enrabechado), fóra da miña vista, vaite, non quero verte máis, o sal! O sal! Lisca, vaite xa…

A princesiña, dona Urraca, ao ver ao seu pai fóra de si, berrando e braceando, botouse a chorar desconsoladamente e escapou a correr, ao ver que o seu pai estaba feito unha furia.

Os soldados acompañaron a Urraca fóra do castelo, alonxouse de alí e quedou soa no bosque, andivo e andivo, foise adentrando na espesura toda triste e amargada. Estaba perdida e soa, cando estaba a piques de se escurecer, porque ía sendo a noite, albiscou ao lonxe unha luceciña, aproximouse máis e veu unha fumarada branca que saía dunha cheminea, era unha cabana no medio dun craro do bosque. Chegou, petou na porta e ao pouco abríuna unha mulleriña de aspecto bondadoso.

- Quen es miña neniña?

- Son a princesa Urraca.

- Unha princesa! Que fas aquí?

- É unha historia un pouco longa de contar.

- Perdoa neniña, pasa que se está a facer de noite e vai xa un pouco de frío. Dentro estaremos mellor, axiña chegará o meu home de traballar.

- Grazas, señora, moitas grazas; é vostede moi amable.

Pouquiño tempo despois, chegou o marido canso do seu duro traballo no monte. Ao principio quedou estrañado pola presencia daquela meniña, non deixaba de fitar nela. A súa muller dándose conta da súa curiosidade dille:

- Esta é a princesa dona Urraca, que acaba de chegares á nosa casa, agora dispúñase a me contar a súa, disque, triste historia; tamén ti a podes escoitar.

O bondadoso home, antes de nada di:

- Dacordo, pero antes desexo saudar á princesiña e dicirlle que estaremos dispostos a axudala no que faga falta. Encantado de vos coñecer (dándolle un bico na fronte) fermosa princesiña.

- Grazas, moitas grazas polas súas amables e cariñosas palabras.

- Muller, dalle unha boa cunca de caldo, ben quente. Poñémonos todos preto da lareira e xa terá tempo de nos ir contando a súa historia.

Cando os tres estaban tomando o caldo que sabía a groria e estaba no seu punto exacto de sal, o home deuse conta de que o anaco de pan estaba soso, non sabía a nada, porque a muller ao facelo, olvidarase de poñerlle o sal. Por esto houbo unha pequena discusión. Pero alí, así quentiños ao carón do lume da lareira, Urraca escomenzou a súa historia que precisamente tiña moito que ver co sal.
Cando rematou, díxolle o leñador:

- Penso que teño a solución ao voso problema, dona Urraca, e o voso pai caerá da burra e darase conta do moito que vos o queredes e todo volverá a ser como antes.

- Que teño que facer? (Dixo ansiosa a princesa).

- Moi sinxelo, mañán, despois de ter descansado aquí na nosa casa, acompañarémosvos ás portas do castelo do voso pai. Unha vez alí e sen que el vos vexa, aínda que iredes vestida de campesiña, encamiñarédesvos á cociña e falaredes co cociñeiro, preguntarédeslle cando haberá un gran banquete en palacio e rogarédeslle que suprima o sal en todos os alimentos que nel se van servir. Logo, agardaredes á reacción do voso pai.

- Pensades que surtirá efecto? (Comentou a princesa).

- Sen dúbida, o meu home é moi xuizoso e intelixente.

- Igual ca ti miña boísima muller. Agora vou recoller a mesa, fregar os cacharros, mentres vos as dúas ides descansar na cama, eu quedarei aquí preto da lareira. Mañá terei disposto o almorzo e despois, acompañaremos a dona Urraca ao seu castelo, lugar que endexamais debeu abandoar.

- Moitísimas grazas. Sodes moi bos comigo, eu saberei corresponder.

- Veña! A durmir!


Á mañá seguinte, erguéronse axiña. O leñador tiña xa preparado un bo almorzo, composto dun zume de laranxa, un bocadilliño de xamón, un ovo duro e unha cunca de sopas con leite. E íalle decindo á princesiña:

- Xa sabes miña filla que un bo almorzo é moi importante; pois, sosténnos toda a mañá e debedes estar moi vigorosa, ben a tomalo todo sen un chío.

Despois de ter rematado de almorzar, o leñador e a súa dona acompañaron á princesiña dona Urraca ata as portas do seu castelo. Unha vez alí déronlle ánimos á meniña e despedíronse con moitos bicos e apretas daquela loira e bondadosa princesiña. Ela díxolles:

- Nunca esquecerei o que fixestes por min. Ata pronto.


A princesiña puido entrar no castelo entre as xentes, campesiños, artesáns e vaxalos que alí acudían pola mañá cedo, unha vez que se abría a porta principal e se extendía a ponte levadiza para poder cruzar o foso.
Xa dentro, dirixiuse á cociña, ía vestida como unha humilde campesiña. Ninguén a recoñeceu, pero tronou a voz do cociñeiro:

- Que fas ti aquí?

A princesa quitou a caperuza que a cubría e díxolle ao cociñeiro:

- Non me coñeces agora?

O cociñeiro fixouse ben e exclamou:

- Dona Urraca, vos aquí? Non sabedes que o voso pai está moi alporizado e indignado pola vosa causa. Que non saiba que estades aquí!

A princesa falou co cociñeiro, explicoulle ben as cousas e pedíulle colaboración. O cociñeiro que parecía un home uraño e malhumorado, era, nembargantes, un cacho de pan; moi humano e cariñoso; acabou aceptando todas as propostas de dona Urraca. Esta indicoulle:

- Cando se celebrará un gran banquete no castelo?

- Pois, precisamente hoxe hai unha cea de gala en palacio, no comedor real e para recibir aos novos embaixadores, o rei, voso pai, organizou un gran banquete.

- E que menú vas preparar?

- Ao principio, serviremos uns entrantes variados a base de canapés de foie gras, de caviar, espuma de mariscos, croquetas variadas. De primeiro prato, unha suculenta sopa de tartaruga. De segundo, un ollomol ao forno con guarnición de trufas ou un estofado de xabarín. Como postre, tarta de Santiago e xelados variados. Para beber zumes naturais de laranxa, de pomelo, de piña, de coco, de mazá e as mellores augas minerais da terra.

- Se che pido un gran favor, cumprirás a túa palabra?

- O que vos digades, querida princesiña.

- Pois, cociña todos eses ricos manxares sen botarlles nin un grao de sal.

- Que dicides? Estragar este magnífico banquete! Como pode ser!

- Cumprirás a túa promesa?

- Si, non sei o que pretendedes; pero, si, cumprirei a palabra dada.

A noitiña, soan as trompetas e as fanfarrias, os estandartes e as bandeiras ondeaban maxestuosos coa lixeira brisa. Había unha grande expectación. Van chegando en fermosas carruaxes os embaixadores e os invitados á cea de gala de introducción de diplomáticos. O rei recíbeos a todos no Salón do Trono, acompañado das dúas irmáns de dona Urraca. Moitos botábana de menos a ela e había rumores e moitos comentarios de estrañeza.
O rei dirísexe a todos, na apertura do acto, e indica que se pase ao gran comedor real para celebrar a monumental e prestixiosa cea de gala para dar a benvida aos novos representantes dos países estranxeiros no seu reino.
O rei entra no gran comedor seguido de toda a comitiva. Comeza a cea, os comensais van poñendo caras raras ao ir comendo, o rei estoupaba de furor, aqueles ricos manxares non sabían a nada, cheo de ira exclama:

- Esto está insípido, non sabe a nada, todo está soso. Que veña o cociñeiro! Mandareino prender, condenareino a traballos forzados. Esto non se me pode facer! A cea de gala perdida, deslucida; que bochorno! (fachenda)

Desolado, decatouse de súpeto das verbas da súa filla, a princesiña dona Urraca: “Quérote máis que o sal”. Da rabia pasou ás bágoas, exclamaba:

- Que desgraciado son. Onde estará a miña querida filla, a princesiña dona Urraca? Que será dela? Agora decátome do moito que me quería, sen o sal fáltalle a chispa aos alimentos, non saben a nada. Buscade a miña filliña! (Berraba entre bágoas).

A princesiña dona Urraca vestida coas súas mellores galas entra no gran comedor, detrás dela viña o cociñeiro. Camiñaba presurosa cara ao seu pai, este dase conta, levántase e corre cos brazos abertos na procura da súa filla, cúbrea de bicos e restáuraa na súa posición, dicindo con alegría e moi emocionado:

- Esta é a princesiña dona Urraca, a miña filla querida; respetadea todos. Eu quéroa, quéroa como ela me quere, máis que o sal!


Como a min mo teñen contado,
a vos volo teño relatado
e ata aquí temos chegado.

No hay comentarios: