CARTOLATRÍA I - 1926-1943

(Imaxe - Museo de Pontevedra)

Correspondencia entre Francisco Xabier Sánchez Cantón e Xosé Filgueira Valverde, dous pontevedreses de pro


Correspondence between Francisco Xabier Sánchez Cantón and Xosé Filgueira Valverde, two citizens of Pontevedra par excellence

-Apuntamentos-

Aínda que Sánchez Cantón era quince anos maior que Filgueira Valverde, desde a década dos vinte do pasado século foise fraguando neles unha fonda amizade, que o sería para toda a vida. Filgueira consideraba a Sánchez Cantón, ademais de grande amigo, como un querido e admirado mestre.

Sánchez Cantón, catedrático da Universidade Central (hoxe Complutense de Madrid), subdirector do Museo do Prado durante moitos anos e á fin director durante unha boa tempada, era ademais triacadémico; académico da Real Academia da Historia, da Real Academia de Belas Artes de San Fernando, da Real Academia Española da Lingua, foi director simultaneamente das dúas citadas en primeiro lugar, feito insólito e do que Sánchez Cantón gozou por primeira vez. Era, pois, un gran intelectual, un home moi notable e inflúente na capital do Reino.

Filgueira Valverde foino todo na cidade natal dos dous, Pontevedra, a súa querida Pontevedra, onde afincou definitivamente. Alí foi profesor, director do Instituto durante trinta anos (1946-1976), director do Museo de Pontevedra (1940-1986), logo director emérito e patrón honorario, Alcalde de Pontevedra (1959-1968), Presidente do Tribunal Provincial Tutelar de Menores (1944-1968),... Vamos, que sen Filgueira non se movía nada en Pontevedra.

Estes dous amigos pontevedreses tan poderosos e tan cultos, ademais de ocuparse de todo o que se ocupaban e máis, aínda tiñan tempo para cartearse e manter un epistolario cuantioso (recollido e editado por Mª Jesús Fortes Alén en tres grosos volumes, 2017), esa súa correspondencia de centos de cartas, que se denomina CARTOLATRÍA (expresión acuñada polo propio Sánchez Cantón), tratan de todo e cunha minuciosidade e extensión que nos permite coñecer moi ben a relación entre estes dous magníficos e ilustrados eruditos.

Despois de ter lido estes tres grandes volumes do epistolario Sánchez Cantón- Filgueira Valverde, dedúcese como idea clave que a protagonista principal e case exclusiva das numerosas cartas entre estes dous egrexios pontevedreses é efectivamente a cidade de Pontevedra e todo ao que ela concernía. Ademais de cuestións máis persoais, de relación, das situacións e circunstancias deles dous, das súas familias, favores e recomendacións para amigos e coñecidos.

Outro tema estrela é todo o relacionado co Museo, súa configuración, súas instalacións, seus recursos, súas adquisicións. Todo o relacionado co Padroado, benfeitores, avances, problemas.

Tamén se refiren ao Seminario de Estudos Galegos, ao mundo cultural, academias, publicacións, algo de política, pouco e antes do 36, Partido Galeguista, Dereita Galeguista. Nótase que xa desde o ano 1934 empézanse a distanciar de Castelao, quen leva moi mal o seu desterro en Badaxoz, Castelao está verdadeiramente enfadado  en 1935, albíscase unha separación, xa definitiva entre os tres amigos a partires de 1936; Castelao non quixo saber nada a partires de aí nin de Sánchez Cantón nin de Filgueira Valverde, foi algo que causou moita dor, pero os dous pontevedreses nunca esqueceron ao gran Castelao. Falan pouco de Bóveda e mencionan a Casto Sampedro, a Daniel de la Sota, a Iglesias Vilarelle, Carro, Otero Pedrayo, Carrete. Tamén citan en numerosas ocasións a Chamoso Lamas.

Outros temas, o do posible xornal de Pontevedra, El Lérez, sobre o Cancioneiro Musical de don Casto, sobre o tesouro de Caldas de Reis e o papel de Fermín Bouza Brey no achado, sobre Santiago e a súa Catedral e numerosas e diversas notas eruditas.

Este epistolario achéganos a Sánchez Cantón e a Filgueira Valverde, axúdanos a coñecelos mellor e coñecer á sociedade do seu tempo. Testemuña vivente da Galicia, da Pontevedra do século XX, polo menos un século de prata se non de ouro da Cultura da Nosa Terra.