sábado, 1 de noviembre de 2008


VII MEMORIAL FILGUEIRA VALVERDE

Apuntamentos 29/10/2008

“O monacato en Galicia en tempos de Alfonso VI”


(Na imaxe Antonio Linaje Conde, Xosé C. Valle Pérez, e Xosé F. Filgueira Iglesias)


Comeza Valle Pérez presentando ao conferenciante de hoxe, Antonio Linaje Conde, da Universidade San Pablo CEU, argumenta que é un privilexio contar co Dr. Linaje, quen posúe un coñecemento enciclopédico sobre a historia xeral do monacato, a súa monumental tese de doutoramento é un obra de culto sobre o tema dende que se editou. O Sr. Linaje Conde foi moi amigo de D. Xosé Filgueira Valverde, por iso acude sempre á chamada do Museo e o fai sempre co máximo agrado.

Antonio Linaje Conde da comezo á súa intervención sinalando que D. Xosé foi unha persoa insustituible e D. Xosé tivo sucesión e a sucesión está aquí na persoa de Xosé C. Valle, a quen agradece a invitación para participar neste memorial, ao mesmo tempo que se congratula da súa amizade co actual Director do magnífico Museo de Pontevedra.
Continúa a súa disertación lembrando a seguinte frase de Unamuno: “Felices as cidades que teñen bispado e non teñen goberno civil”. Pontevedra é unha desas cidades felices que tiñan goberno civil e non teñen bispado, porque neste caso podémoslle dar a volta ao aforismo de D. Miguel, xa que Pontevedra é unha cidade fermosa con moita e interesante historia.
A noción de sociedade económica referida aos mosteiros e que pretende que só se poden estudar dende esa perspectiva, senón non sería un estudo histórico senón sería facer teoloxía ou relixión, é completamente inexacto, porque sociedades económicas poden ser calquera país ou calquera familia.
O monacato en tempos de Alfonso VI tiña moita importancia. O método do historiador debe paracerse ao clínico, utilizado polos médicos. Alfonso VI incorpora Toledo ao seu reinado, avanzando notablemente a súa fronteira, aínda que sufre algúns reveses de xentes que proviñan de África; mais o importante é que recupera a capital da monarquía visigótica anterior.
Tense esaxerado a figura do Cid, non se pode falar da España do Cid, xa que este ten unha acción aillada, limitada, individual; pero, sí podemos falar con toda a propiedade da España de Alfonso VI.
En tempos de Alfonso VI falar de monacato é falar de benedictinos, o monacato se benedictiniza. O canto franco máis o canto romano darán o gregoriano, por medio do Papa Gregorio Magno, un papa benedictino e biógrafo de San Bieito.
A península Ibérica benedictinízase tardiamente, agás Cataluña (no ano 822 no monasterio de Bañolas existe a regla benedictina) aínda que en contra do que eu pensaba inicialmente, os benedictinos instálanse en Galicia á par que no resto da península. Do ano 1000 ao ano 1100 hai un abismo, nese último ano hai un avance, unha completa benedictinización das terras hispanas, existe unha aproximación a Europa.
Na orde benedictina hai tendencia a un aillamento, cada mosteiro é autónomo e os monxes están vinculados de xeito estable ao seu mosteiro.
Alfonso VI consuma o que fixo o seu pai Fernando I, quen inicia camiños que tiñan precedentes; Alfonso VI ponlle o cumio ao iniciado.
Según as crónicas portuguesas (as máis fiables) dalgún famoso concilio, nos mosteiros dos bispos subsistían a regla de San Bieito e a regla de S. Isidoro.
Fernando I, fai donacións e protexe os mosteiros. Xa Sancho III envía a algún monxe a formarse a Cluny. Fernando I paga un censo moi xeneroso a Cluny e sigue co mesmo Alfonso VI.
Existe a concepción de que hai dous tipos de mosteiros, os de culto e os de cultura, pero hai que concluir que o culto tamén é cultura, o P. Jean Leclerc escribiu un libro que trataba se Cluny estaba en contra da cultura. Cluny non hai que consideralo un mosteiro, senón unha orde monástica. O apoio de Fernando I a Cluny ten continuidade en Alfonso VI. Hai unha petición do rei para entrar na confraternidade de Cluny, podendo considerar esta medida como unha enfeudación do reino, aínda que non hai que sobredimensionar esta cuestión. Hai monxes cluniacenses que veñen facerse cargo, como bispos, das dióceses españolas, sobre todo nas recuperadas no proceso de reconquista. Os bispos cluniacenses vinculan as súas dióceses aos benedictinos; pero, non máis do que o fixeron outro tipo de bispos. O espaldarazo de Cluny vai consolidando e extendendo a benedictinización nas terras da Península Ibérica, destacando a importancia do monacato na repoboación do reino. Mais, falando do poder do abad de Cluny comparandoo con Napoleón, tal como sostiña Américo Castro, califico de grotesca esta comparanza. Cluny o que fai no monacato é darlle o espaldarazo á regla benedictina.
Finalmente, subliñar que os benedictinos non participan na conquista nin na colonización de América, non tan só porque llo prohibira Felipe II, senón porque pasara a súa hora dinámica, era a hora das ordes mendicantes.
Remata o acto cun turno de preguntas, do que subliñamos o seguinte:

- Sobre a pregunta sobre a vida sexual dos monxes, o conferenciante indica que non hai certamente cousas destacables, que quizais os verdadeiros problemas se producen no século XX, aínda non habendo grandes diferencias na vida dos monxes. Valle Pérez comenta que hai unha publicación recente do Dr. Linaje Conde que se titula: LA VIDA COTIDIANA DE LOS MONJES.

- Á pregunta de se as novelas históricas (tipo O NOME DA ROSA de Eco ou as novelas de Ken Follet) reflicten ben a vida monástica, o conferenciante observa que poden iluminar a Historia se están ben documentadas e describen con rigor os feitos, aínda que ás veces cometen certos erros. Pero, tamén convén imprimir imaxinación na Historia.

- Sobre por que os monxes de Cluny no mencionaban a cifra 0, o conferenciante indica que non ten datos ao respecto, que esto é unha novidade para el.



Finaliza o Dr. Valle Pérez intercambiando co conferenciante cuestións de técnica e de rigor histórico, indicando que en Fernando I teñen moita importancia os aspectos do culto da morte.

No hay comentarios: