XIII MEMORIAL FILGUEIRA - RAMÓN VILLARES (II)

O SEG emprende un programa de estudos sistemáticos sobre Galicia. Son memorables as xeiras de traballo multidisciplinar, que deron lugar a unha serie de publicacións extraordinarias (TERRA DE MELIDE, DEZA,...). O Deus fratesque Gallaecia dou paso ao Deus Ciencia fratesque Gallaecia. O Seminario dispuso ao principio dunha sala da Universidade de Santiago de Compostela, alí xuntábanse para "facer papeletas", diríamos hoxe fichas para ordenar, catalogar, estudar, investigar con método. Hai unha ruptura de método con respecto ao acostumado, ao tradicional, meramente memorístico e libresco. Pásase a unha investigación aplicada e ás ciencias puras, ao estilo da universidade humboldtiana de Alemania. Vai asemellándose algo a prácticas do estranxeiro con métodos obxectivos a nivel europeo.

Unha viaxe de Filgueira a Cataluña da lugar a unha carta súa desde Barcelona dirixida a Otero Pedrayo, sobre Cataluña e o que alí viu, saín encantado da experiencia catalana, a lingua propia alí camiña, cos alumnos da cátedra todos arredor da mesa, cunha discusión democrática. Coñeceu alí a un creguiño de Dublín co que estableceu unha relación moi garimosa.

A obra do Seminario de Estudos Galegos é máis importante polo método que polos resultados. No SEG hai un ar de familia, un ar de familia europea ao estilo da ILE e da JAE. Hai un novo discurso nacional con figuras como o Dr. Negrín e Sánchez Albornoz. Aires científicos europeos, un renacemento a nivel cultural e político. Pero o SEG non tivo amparo político ao xeito do que o tivo o Seminari de Estudis Cataláns.

Todo vai cambiar cos sucesos de 1936, o SEG desaparece. Cara o 1943 queren recuperar en algo a aquela institución exemplar, creando o Instituto Padre Sarmiento de Estudios Gallegos, que non sería o mesmo. Na creación desta nova institución que xurde ao amparo do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, que vén suplir á ILE e todo seu entramado: Residencia de Estudiantes, Instituto Escuela, JAE amósanse entusiastas Sánchez Cantón, Filgueira Valverde, Moralejo e moito menos Otero, Risco, e Cuevillas. Preténdese ter un método de traballo análogo e implican na nova idea a Jesús Carro García que estaba moi volcado no SEG. En xuño de 1936 era presidente do Seminario Otero Pedrayo, quen sería o derradeiro presidente.

No franquismo, Filgueira céntrase no Museo de Pontevedra, máis no Instituto Padre Sarmiento que na RAG. Semella que someten a Filgueira ao ostracismo, Galaxia non contaba con el, o nacionalismo tampouco o ten en conta, máis adiante a UCD parece ignoralo e en 1980 está fóra de Realidade Galega. Pero, Alianza Popular en 1982 faino Conselleiro de Cultura no primeiro goberno de Fernández Albor, no primeiro goberno da Xunta de Galicia. Como Conselleiro de Cultura é o autor da lei de creación do Consello da Cultura Galega, do que será primeiro presidente Ramón Piñeiro.