domingo, 23 de agosto de 2015

HISTORIAS DA RADIO (I)



Con Montse García en A Vivir Arosa



Dende sempre fun oínte a cotío de radio, de neno, na casa dos meus avós maternos en Caldas de Reis sempre estaba prendida a radio, polo mediodía á hora de comer estaba o “parte”, o diario falado de Radio Nacional de España (RNE), de conexión obrigatoria para todas as canles radiofónicas, a Radio Nacional tiña en exclusiva a difusión de novas de carácter político, as canles privadas non tiñan programas de noticias. Polas tardes, no obradoiro do meu avó escoitaba as famosas radionovelas da cadea SER con José Fernando Dicenta, Juana Ginzo, Guillermo Sautier Casaseca, Matilde Conesa e co seu famoso elenco de radioactores.

Andado o tempo, como nas radios comerciais poñían moita publicidade, escollía RNE na Coruña para escoitar, entre outras cousas, os guións de Álvaro Cunqueiro, que lían, entre outros, Marinita de la Peña. E xa en cadea desa emisora escoitaba aquel mítico programa de música: Para vosotros, jóvenes, conducido, principalmente, por Carlos Tena e José María Íñigo, dito programa conectaba cos festivais e concursos do chamado “European Pop Jury”, tamén me gustaba Clásicos Populares, de Fernando Argenta, presentado nunha época por Eduardo Sotillos, Carlos Tena e despois, en exclusiva, durante moito tempo por Argenta. Tamén gustaba de escoitar en RNE-2 (Radio Clásica) a chamada música culta e logo para a música actual RNE-3 con moi bos programas sobre pop, rock, jazz. Outro programa da cadea pública que me gustaba moito era, El ojo crítico. Sen esquecer os inicios de Protagonistas, cando se chamaba: Protagonistas nosotros,  dirixido por  Luis del Olmo e no que colaboraba Joaquín Merino no papel de “bon vivant” e de periodista viaxeiro que nos descubría lugares de interese. Lembro deste programa a inesquecible entrevista ao cociñeiro galego da Casa Branca en tempos do Watergate, que como consecuencia dela rodaron cabezas de responsables do dito programa, aínda que salvando a do seu conductor.

A finais dos setenta e principios dos oitenta, houbo unha temporada que escoitaba moito a COPE-Vigo FM, pioneira da introducción do galego na radiodifusión, como a primeira retransmisión na nosa lingua dun partido de fútbol. Había nesta emisora dous programas de tarde-noite que escoitei durante moito tempo os moi valorados, Musical-cassette, que radiaba sen interrupción moi boa música e albumes míticos do rock e do pop para podelos gravar na popular cassette e Ideas á sete, coa fabulosa voz de Alfonso López. Nesta cadea traballaba o vilagarcián, Juan Lago, con quen coincidira de neno estudiando no Seminario Menor de Tui, quen en moitas oportunidades conduciu ambos os dous programas citados.

No outono de 1982, ocorre algo importante, a creación en Vilagarcía de Arousa da emisora local RADIO AROSA-SER, pertencente a empresa de Radio Pontevedra, dirixida por D. José Hermida Vidal, a quen coñecín nesa emisora, home de radio que levou un premio ONDAS pola súa traxectoria profesional e como home histórico da radio en Galicia. D. José fora durante máis de oito anos concelleiro en Pontevedra, encargado da Policía Local e dos Bombeiros na etapa de Filgueira Valverde como alcalde, precisamente nesa época Radio Pontevedra recibe a medalla de prata da Cidade de Pontevedra. De Radio Pontevedra, un programa que me interesa moito é o de máis sona da emisora, La Opinión, lémbrome de todos os seus conductores, comezando polo inesquecible, Fuentes Mora, seguindo con Fraguas, Mely Fandiño (recentemente xubilada) e Manolo Fernández. Aínda que prefería o formato antigo de La Opinión porque daba en antena máis participación aos oíntes. Pois ben, Felipe Suárez invitoume a colaborar coa nova emisora nos apartados de Deportes e de Cultura, levei durante un tempo o deporte base no programa Línea de Fondo e os temas de cultura nos informativos. Foron momentos moi interesantes e máxicos, facer radio é aditivo, e a min a radio xa me gustaba desde facía moito tempo. Dos inicios de Radio Arosa, lémbrome como profesionais, ademais de Felipe Suárez xa mencionado, de Eugenio Giráldez, Carmen Abal, Manolo Fernández, Jesús Prieto, Eloy Magariños, Paqui (que logo pasou á Cope-Pontevedra), Portela (que fichou pola Radio Galega), Jorge Expósito e como responsable da publicidade, Fernando Lezcano, secundado na oficina por Loli Iglesias e no campo dos colaboradores, Andrea Fernández (que despois estivo unha tempada na Radio Galega), Antonio González (que durante un tempo dou o paso á profesionalidade), Ambrosio Fontes, Joaquín Sanmartín, Fernando Bouzas, Fernando Rodríguez Pereira (correspondente de Galicia en Goles da Radio Galega), Bernardino González, correspondente no Barbanza, tamén colaboraron nalgunha época Ramón Quintáns e Malofer. Eramos un grupo de amigos facendo a radio próxima, a radio de aquí. Habería que facer noutra ocasión a historia da Radio Parroquial, ou de La Voz de Arosa, con Luis Gómez (quen foi moitos anos correspondente de Radio Pontevedra en Vilagarcía, coas súas famosas entradas e saídas do porto da nosa cidade), con Marichi Sánchez,... Prometo que volverei con estes temas cando teña un pouco máis de tempo dispoñible.

Capítulo aparte merece a miña colaboración nos magazines do mediodía dos sábados en Radio Arosa, dirixidos por Montse García, foron moitos anos de divulgación da lectura e na presentación, digamos de centos, case miles de libros. Todo esto comezou en marzo de 2001 cando creamos a sección O curruncho dos libros no magazine Hoy para ti, que logo pasou a denominarse A vivir Arosa e a miña sección: A vivir libros. Entre os escritores que entrevistamos Montse mais eu: Anisia Miranda, Andrés Torres Queiruga, Agustín Fernández Paz, Anxo Serafín Porto Ucha, Xosé Vázquez Pintor, Fina Casalderrey,... e de máis preto: Fernando Salgado, Xurxo Alonso, Montse Fajardo, Goretti Fariña... Faciamos tamén especiais co motivo do Día do Libro ou co gallo do Día das Letras Galegas invitando ao estudio a alumnos e alumnas dos colexios da localidade. Foi unha xeira inesquecible e moi enriquecedora con Montse García, que tivo o seu fin polo de agora en novembro de 2014. Non obstante, e puntualmente aínda contan comigo nalgunhas ocasións, participando nalgunhas tertulias con Manolo Fernández e a xa mencionada, Montse García.

E sigo a ser un gran oínte da radio, especialmente escoito La Ventana, desde os seus inicios con Javier Sardá e Hora 25, tamén desde os seus inicios e ás veces Hoy por hoy, que deu os seus primeiros pasos con Iñaqui Gabilondo, quen non se lembra do señor Casamajor ou de Dna. María, a señora que estaba “gorda de los nervios”! Ás veces non perdo o costume de escoitar Radio 2 e Radio 3 de RNE. Non me esquezo de M-80, alí era asiduo da última época de Vuelo 605 co extraordinario Ángel Álvarez e doutro programa que me gustaba moito, La Gramola. E teño feito pequenas colaboracións coa COPE, e non hai moito entrevistáronme na Radio Galega por mor da Mesa das Verbas. Coa Radio Galega, cunha das súas redactoras, participei hai anos colaborando nun programa que transmitía a Festa dos Maios desde Vilagarcía.
A radio é vida, a radio é coma un veleno, igual que o teatro ou a poesía, temas polos que sinto unha gran paixón. Viva a radio!

DOUS LIBROS SOBRE A RADIO:

-         AA.VV.: En el aire. 75 Años de Radio en España. Madrid, Promotora General de Revistas, 1999.

-         Fundación “Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa”: Cunqueiro en la radio. Cada día tiene su historia y otras series. 1956-1981. A Coruña, 1991.

                                                                                              Xermán Manoel Torres

jueves, 20 de agosto de 2015

L MESA DAS VERBAS - REPORTAXE GRÁFICA - 07/08/2015 (III)


Os Terribles de Arousa na reinauguración veciñal da Pza. de España

Tito Porto abre o recital poético da L Mesa das Verbas na Pza. de España

Enrique Brumbéck declamando

Manuel Lage e Manuel Torres coa súa intervención poética

Isaura Lago recitando, a esquerda, ao fondo Margarita Teijeiro do Faiado da Memoria

Arousa Bay comeza a súa actuación na L Mesa das Verbas na Pza. de España

José González coa súa declamación

A quenda de Carmen Abalo

Tere Briones compartindo o seu poema

Ángeles Conde recitando o seu poema

Eduardo Víctor Castro López ofrecendo a súa composición

Mª José Rubianes lendo o seu poema

E finalizando xa, Xermán Manoel Torres recita o seu poema en homenaxe á Pza. de España e ás súas xentes

AS FOTOS DA CÁMARA DE TERE BRIONES, QUEN COLABOROU NESTA REPORTAXE. GRAZAS A TODOS: VECIÑOS, PÚBLICO, MÚSICOS, DOCUMENTALISTAS, RAPSODAS E POETAS.



jueves, 13 de agosto de 2015

L MESA DAS VERBAS - REPORTAXE GRÁFICA -07/08/2015 (II)

Con esta imaxe xeral principiamos e a continuación seguimos con imaxes da comida no Club de Mar

Tito Porto, Carme Darriba, Isaura Lago, Xermán M. Torres

Tito Porto, unha amiga de Ángeles Conde, Ángeles Conde, a súa sogra, e Antonio Pinedo

Vista xeral de comensais

Isaura Lago e Carmen Darriba

Ramón Quintáns declamando o seu brinde, cabo del Carmen Abalo

Carmen Abalo en acción, entre Ramón Quintáns e José Tizado reflexivos

Tito Porto co seu brinde

E Tito segue, que interesante!


É a quenda de Xermán Manoel Torres


Carmen Abalo, Tere Briones, José Tizado e Xermán brindando

Outro plano xeral con membros da Mesa das Verbas

Tere Briones e Carmen Abalo camiño da Praza de España

CONTINUARÁ...




domingo, 9 de agosto de 2015

L MESA DAS VERBAS NA INAUGURACIÓN VECIÑAL DA PRAZA DE ESPAÑA












O venres 7 de agosto de 2015, os que frecuentamos a actividade poética denominada MESA DAS VERBAS, que depende polo momento do Liceo Casino de Vilagarcía de Arousa, tivemos un día moi completo de poesía e convivencia. Ás 14:30 h. tivemos unha comida de confraternidade no incomparable marco do Club de Mar, lugar, desgraciadamente, moi pouco valorado polos vilagarciáns ao igual que o Liceo Casino o que non deixa de ser unha triste mágoa. Mais, centrémonos no positivo celebramos un animado e agradable convite, cun final de postres, cafés e Brindes Poéticos. Os que puidemos asistir tivemos unha vivencia enriquecedora e de convivencia poética e xa van alá tres edicións destes xantares. E chegamos á L MESA DAS VERBAS, 50 meses seguidos de poesía, 4 anos e dous meses e agardamos moitos máis en saúde e poesía. Non nos esquecemos dos nosos poetas mortos, que nos acompañaron durante un tempo nesta experiencia: Gonzalo Bouza-Brey, María Palacios, Manuel Olveira Hortas, sempre na nosa memoria.

Pola tarde dese día, participamos da festa da reinauguración veciñal da remozada Praza de España e acompañados musicalmente polo grupo de acordeóns, corda e voces AROUSA BAY celebramos alí mesmo a L MESA DAS VERBAS, acompañados dun numerosísimo público. Precisamente, nesa praza, naceu Tito Porto en 1921 e vive nesa contorna o noso amigo e compañeiro, Enrique Brumbéck. Nesta edición ceibaron os seus versos ao ar:

- Tito Porto

- Enrique Brumbéck

- Manuel Lage acompañado de Manuel Torres

- Carmen Darriba

- Isaura Lago

- José González

- Carmen Abalo

- Eduardo Víctor Castro López

- Ángeles Conde

- Antonio Pinedo

- Tere Briones

- José Tizado

- Mª José Rubianes

- Rosario (unha zaragozana)

- Xermán Torres

Eiquí o meu xogo de palabras co gallo da inauguración veciñal da Praza de España:

A PRAZA DOS MIL NOMES


Nestes Campos Elíseos
naceu en 1921
o meu amigo máis novo,
o decano da Mesa das Verbas.

Este lugar ao longo da súa historia
tivo moi variados nomes,
segundo os avatares do tempo,
entón fagamos memoria:

Que si praza de Afonso XIII,
da República ou de Santa Baia
deica chegar ata hoxe
que leva o nome de España.

Eiquí nesta contorna privilexiada
xogabamos os cativos nos anos 60
coa praza case deserta e sen coches
xogabamos ao balón en plena calzada.

Aínda botaban un partido con nós
os coadxutores coa sotana levantada
e chegaban coas súas motos, aquí aparcadas.
Tiñamos tomada a praza, era unha gozada.

Aquí vivía e aínda vive
a familia de Jandrolas,
solar do meu amigo Carlos Rey,
cantas aventuras con quen esto escribe!

Don Eduardo, o da Fe,
dende aquí cantas boas cousas fixo
e na tenda da Julita
aínda botei máis dun sorriso.

Cantas historias nesta praza!
No bar Mickey dos Casares
aínda engaiolei algunha rapaza,
mais xa é tempo de rematar estes falares.

Eso si, quédame unha dúbida,
esta praza tan popular
aínda poderá cambiar de nome?
Cousas veredes... mais eso é outro cantar.


Xermán Manoel Torres, 02/VIII/2015
Para a inauguración veciñal da Praza de España,
dentro da L Mesa das Verbas, 07/VIII/2015; 21:30 h.
 

    

sábado, 1 de agosto de 2015

FESTAS DE AGOSTO EN CALDAS DE REIS NOS ANOS 60





 Imaxe da WEB do Concello de Caldas de Reis

Imaxe obtida de www.youtube.com
O paso do tempo e o feble que é a memoria humana fan que se esvaezan lembranzas que fan referencias a persoas e a feitos de tempos idos. Eses mesmos elementos ou compoñentes da vida dun ser humana, tempo e memoria, fan tamén que nos repitamos e volvamos a contar unha e outra vez cousas que deixaron forte pegada nas nosas vidas. O tempo da infancia, lembrámolo a maioría como un tempo feliz, nunha feliz Arcadia e para min esa Arcadia perdida e soñada é Caldas de Reis.

Para non perder o que queda e para revivir aquelas vivencias infantís, na querida vila termal, na sempre lembrada Caldas de Reis xa na lonxanía do tempo, daqueles máxicos e felices anos sesenta do pasado século, relato vivencias, recordo á xentes e como diciamos ao principio as imperfeccións e limitacións da nosa memoria fan posible que me repita; pero así son as características do propio ser humano.

Imos recrearnos nas lembranzas das festas de agosto de Caldas de Reis, naqueles tempos sesenteiros. Ditas festas era algo esperado e desexado ao longo do ano. Aqueles tres ou catro días memorables e vividos con tanta intensidade pola maioría da poboación da bisbarra. Ademais das consabidas verbenas nocturnas no campo da feira, na fermosa carballeira, do combate “fluvial” do último día, dos pasarrúas con gaitas, xigantes e cabezudos, dos concertos de banda de música, do tiro interminable de bombas de palenque, da procesión de San Roque, había outros actos paralelos moi populares e con moita participación, que facían as delicias de todos os presentes.

Tratábase de que sobre o mediodía e no marco incomparable da carballeira e dos seus arredores, celebrábanse toda unha serie de actividades moi esperadas e das que o armadanzas era o señor Ventura, o dono do popular bar coñecido como o Cabaret, onde se selaban as quinielas de fútbol e tamén onde a dona do Sr. Ventura, extraordinaria cociñeira, preparaba as papatorias dos Endovélicos e a onde tamén acudía Álvaro Cunqueiro nas súas visitas de verán a Caldas, alí daban boa conta de lampreas, anguías, mariscos, carnes,... magnificamente preparados e regados cos mellores viños do país. Este señor Ventura organizaba e preparaba, por exemplo, carreiras de burros e veladas de boxeo, onde participaban como protagonistas os personaxes e tipos máis característicos do pobo, que motivaban os risos e goce de todo o público asistente que escachaba coa risa. Entre os xinetes e púxiles lembro ter visto ao coñecido como o Achou de Paradivas, O Castriño (popular e querido varrendeiro da vila), Manolo, o Marta. Este último era un tipo popular digno de estudio, todo o mundo se ría del e pensaban que estaba tolo, pero a min parecíame unha persoa moi intelixente e orixinal, diverxente e moi peculiar. Facía de fotógrafo, vendía sementes nos mercados... Vivía coa súa nai, el mesmo construíu a súa vivenda, un lugar especial, alí ondeaba sempre a bandeira nacional e gardaba toda sorte de trebellos moi interesantes e curiosos.

Teño rido a escachar naquelas carreiras de burros e naquelas peculiares veladas de boxeo, animadas polo Sr. Ventura, quen tamén se encargaba do Entroido caldense. Aínda que se buscase o riso fácil, utilizando a personaxes característicos do pobo.

Nestas festas de verán de Caldas non faltaban os concertos e as verbenas e un ano si e outro tamén un invitado especial que non faltaba era a Banda de Música de Lantaño, dirixida polo lembrado e querido Sr. Laguarta e na que tocaba un mozo e virtuoso trompetista, o noso amigo, o compositor, Elixio Vila. Co meu avó non me perdía un só concerto, ao mediodía ou á tardiña (moitas veces esta banda repitía tamén na verbena). Xa pola noite, as concorridas verbenas, ás que asistía coa miña nai, meus tíos e os meus curmáns. Por alí pasaban ano tras ano as orquestras e bandas (banda!) do momento. Non podían faltar a consabida tómbola, os tiros de pichón, as barcas, as churreiras que tamén vendían patatas fritidas, as carpas para degustar o polbo á feira, cocido naquelas grandes potas de cobre, e cuberto con sal gorda e aderezado con aceite e pimentón.

Capítulo aparte eran os xigantes e cabezudos que facían as delicias dos nenos máis grandes e que provocaban os medos e os choros dos máis cativos. De moi neno eu tíñalles un medo atroz, logo de máis grande divertíanme moito vendo aquelas figuras tan típicas e correndo tras delas. Ían comandados polo xigante que coñeciamos como o Papamoscas e lembro un anano cabezudo que era un mariñeiro negro.

Como todo tempo de ledicia toca ao seu fin, remataban as festas de madrugada co esperado combate naval (mellor fluvial) e ao que a miña avoa lle tiña verdadeiro pánico, asustábase moito. Que festas aquelas de San Roque na Caldas dos sesenta!    

miércoles, 15 de julio de 2015

ALLER ULLOA E FILGUEIRA VALVERDE

D. Ramón en pleno traballo (Foto: Faro de Vigo)

RAMÓN Mª ALLER, O ASTRÓNOMO LALINENSE AMIGO DE FILGUEIRA

ANIMADO POLO ERUDITO PONTEVEDRÉS, ALLER REALIZOU MAGNÍFICAS COLABORACIÓNS EN GALEGO NA REVISTA DE PENSAMENTO CATÓLICO, LOGOS (1931-1936) E NO POPULAR ALMANAQUE ANUAL, O GAITEIRO DE LUGO

A amizade de Filgueira Valverde con D. Ramón vén da época do Seminario de Estudos Galegos (SEG), na década dos vinte do pasado século, e as súas xeiras de investigación na comarca do Deza. Despois das longas xornadas de traballo e pescuda de investigación científica por aquelas terras, os seminaristas facían quendas nas noites para facer observacións celestes guiados polo excelente astrónomo que era D. Ramón, precisamente no seu observatorio de Lalín. Xeiras inesquecibles e para estreitar vínculos de amizade por parte dos membros do SEG, dos que D. Ramón Mª Aller era unha daquelas mentes privilexiadas de Galicia e que tantos froitos brindaron á ciencia e á cultura galegas.

D. Ramón era un recoñecido e eminente astrónomo, experto nos sistemas de estrelas dobres, publicaba os seus artigos nas máis prestixiosas revistas científicas do momento, entre elas as máis recoñecidas e prestixiosas de Alemaña, país punteiro xa naquelas épocas.

Chegou ser un extraordinario profesor de Matemáticas e de Astronomía na Universidade de Santiago de Compostela (USC), da que foi o primeiro director do Observatorio universitario, que el axudou a montar e ao que doou gran parte dos seus importantes materiais e aparellos que tiña no seu observatorio particular en Lalín. Hoxe o observatorio universitario leva o seu nome, na súa honra como mestre importante da primeira universidade galega.

Filgueira sendo moi consciente da enorme valía de D. Ramón anímao e trata de implicalo para que colabore en lingua galega no Boletín mensual católico, Logos (1931-1936), que el editaba con Iglesias Vilarelle en Pontevedra, constituíndo as colaboracións de Aller un tesouro da ciencia galega.

Filgueira tamén solicitou e logrou a duras penas a súa valiosa colaboración para o popular almanaque anual lugués, O gaiteiro de Lugo, do que Filgueira é responsable desde 1936 ata 1957. D. Ramón era un pouco reticente, non quería converter o prestixioso astrónomo nun popular astrólogo. Pero aínda así e coa insistencia de Filgueira, D. Ramón enviaba as fases da lúa e todo o que tiña que ver coa astroloxía e coa astronomía. Hai que recoñecer que a D. Ramón dáballe certa vergoña participar, sendo, como diciamos un prestixioso astrónomo reconvertido agora nun pronosticador astrólogo. Pero Filgueira dálle que dálle e sempre conseguía o que quería. Certamente esta etapa é unha das mellores do popular e divulgado almanaque lugués.

D. Ramón antes que eminente astrónomo e matemático era unha excelente persoa e un gran sacerdote. Remato cunha anécdota do querido e admirado científico da comarca do Deza. Estaba el nunha ocasión a observar un fenómeno celeste, que se ía dar naquel preciso instante, se abandonaba a observación endexamais tería outra oportunidade. Cando estaba nesas, veñen reclamar con urxencia os seus servicios espirituais como sacerdote. Sen pensalo dúas veces suspende aquela única e importantísima observación e disponse axiña a cumprir coas súas obrigas sacerdotais que para el eran prioritarias. Fronte a unha primicia científica escolle a axuda espiritual para unha persoa.

Esta é a grandeza dos verdadeiros sabios. E estas dúas eminencias galegas, ALLER e FILGUEIRA, mantiveron unha fonda amizade, que pode ser comprobada no abondoso epistolario que intercambiaron ao longo das súas fructíferas e fecundas vidas.

PARA SABER MÁIS:

-         AA. VV.: Diccionario Enciclopédico Galego Universal. Tomo 3. Vigo, Ir Indo, 2003, p. 36.

-         AA. VV.: Enciclopedia temática de Galicia. Sociedad. Barcelona, Nauta, 1990, p. 131.

-         DOPORTO REGUEIRA, C. e J. A. DOCOBO DURÁNTEZ: “A relación epistolar de Filgueira co astrónomo e matemático Ramón María Aller” en AA. VV: Cadernos Ramón Piñeiro (XXXI). Filgueira Valverde. Homenaxe. Quíxose con primor e feitura. Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Educación e O. U., Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, A Coruña, 2015, pp. 233-247.

-         FILGUEIRA VALVERDE, X.: El Dr. Ramón Aller Ulloa, (Lalín, 1878-1966), astrónomo, precursor de la prosa científica. Pontevedra, Diputación Provincial de Pontevedra, 1989.

-         FILGUEIRA VALVERDE, X.: Os ensaios en galego (“Logos”, 1931-1934) do Dr. Ramón Aller Ulloa. Pontevedra, Diputación Provincial de Pontevedra, 1989.

Máis información pódese atopar en:

viernes, 12 de junio de 2015

PRESENTACIÓN DO LIBRO: Filgueira Valverde, crónica de una alcaldía (1959-1968)



(Foto: Faro de Vigo)


O xoves 11 de xuño de 2015, ás 20:00 h. no Café Moderno de Pontevedra tivo lugar a presentación do libro sobre a época de Filgueira como alcalde de Pontevedra, da autoría do xornalista Rafael López Torre, coa presencia de autoridades, representantes da familia de Filgueira e numeroso público.

Abriu o acto o director do Faro de Vigo, Juan Carlos Da Silva, que presenta ao autor, da as gracias a todos os que fixeron posible esta publicación, especial mención para o Concello de Pontevedra e a súa Concellaría de Urbanismo e Obras Urbanas, representada no acto por Antón Louro, concelleiro titular da mesma neste últimos catro anos. Tamén manifesta a súa gratitude ás autoridades, familia e público presente. Seguidamente relata a relación de Filgueira Valverde co Faro de Vigo, do que chegou ser o decano dos seus colaboradores, pois empeza a publicar neste diario desde o ano 1925, sendo moi mozo. Destacan os seus artigos no xornal vigués, publicados co rótulo Adral, que logo constituirían a maioría dos seus ensaios na colección de nove volumes publicados nas Edicións do Castro co mesmo nome. Por iso, Faro de Vigo, decide apoiar ao máximo este Ano Filgueira.

A continuación toma uso da palabra Antón Louro, quen subliña a importancia de Filgueira para Pontevedra como home de Letras, erudito e científico e logo como “home da cultura metido a alcalde”. O que non se pode poñer en dúbida é o amor de Filgueira pola súa cidade natal.

Na parte central do acto, intervén Rafael López Torre, quen tamén fai unha rolda de gratitudes, pero moi especialmente para o Arquivo Municipal de Pontevedra.

Logo propón esta cuestión: Foi Filgueira un bo ou un mal alcalde de Pontevedra?

Indica que a resposta entra dentro da subxectividade ou dos valores que un teña.

No seu libro pretende a obxectividade, o rigor e a verdade por medio das súas pescudas nos libros de actas de Plenos, Comisións e demais documentación municipal manexada durante os últimos seis meses dedicados ao estudo, ademais da utilización da prensa diaria da época, que aporta a frescura fronte da seriedade e rixidez dos documentos municipais.

Faltan as testemuñas persoais, pero xa quedan moi poucas persoas vivas que compartiran os labores de Filgueira como responsable da alcaldía e para non perder obxectividade, evita esta cuestión. El trata de ofrecer unha información completa e exacta.

Hai dous tópicos sobre Filgueira alcalde:

-         Para uns foi un bo alcalde porque salvou o casco vello.
-         Para outros foi malo porque trouxo e consolidou Celulosas.

Filgueira antes, durante e despois da alcaldía tivo a máxima preocupación e coidado polo casco vello.

Os propietarios da zona monumental pretendían ampliar alturas dos seus edificios ao que Filgueira sempre se opuxo contundentemente o que lle ocasionou máis dun desgusto e dalgún inimigo.

En canto a Celulosas, na súa xénese, aterraxe e consolidación Filgueira non tivo ningunha responsabilidade, era un proxecto estratéxico do franquismo e un asunto supramunicipal. Decisión gobernamental por medio do Instituto Nacional de Industria (INI) e responsabilidade do Goberno Civil de Pontevedra e da Comisión Provincial de Servicios Técnicos. Nos anos 1964-1965 están os sucesos ocasionados polos problemas que provocaba a factoría en canto a malos olores e contaminación. É un “sambenito que lle cargan a Filgueira”, pero quizais  habería que mirar para Ramón Encinas Diéguez, Gobernador Civil de Pontevedra desde 1965 e ata 1970.

Tamén habería que contemplar o contexto de hai 50 ou 55 anos e a Lei de Bases de Réxime Local vixente naqueles anos.

A situación municipal daquela época nada ten que ver coa realidade actual. Filgueira foi un alcalde elixido a dedo, non tivo nada que ver na elección dos concelleiros que o acompañaron nas catro distintas corporacións que presidiu, os concelleiros éranlle impostos. Renovábase o Concello por metades cada tres anos. Por iso, como a maioría dos alcaldes daquela, foi un alcalde moi presidencialista, as circunstancias obrigábano a elo. Foi un alcalde que traballou moitísimo. Non rexeitou ningún tema por difícil e alleo que fora para el.

Eu destacaría, engade López Torre, que o seu mellor labor foi o deporte, fai unhas moi boas xestións e negociacións para mercar e construír o Campo de Deportes de Pasarón. Constrúe o Pavillón de Deportes cun proxecto final de Alejandro de la Sota, a quen consideraba un irmán menor pola súa relación coa familia do prestixioso arquitecto pontevedrés.

Tiña moitos proxectos e moi pouco diñeiro. O concelleiro co que mantivo mellor colaboración foi con Emilio Vázquez González, concelleiro de Facenda, entre os dous propuxéronse aumentar os orzamentos. Filgueira era un hábil negociador para conseguir todo tipo de subvencións e axudas; para esto era un as.

Como el pensaba, obras son amores e polas súas obras o coñeceredes. Fixo moitas pequenas obras, pero obras útiles.

Hai catro actuacións que destacan:

-         O Campo de Deportes de Pasarón
-         A seca das Xunqueiras (polo que se suspiraba desde o século XIX)
-         Pavillón de Deportes
-         A instalación do CIR en Figueirido

Filgueira tiña unha relación privilexiada co Exército. Protestou coa marcha do Goberno Militar para Vigo, que conseguiu ao fin recuperar despois.

Comenta o autor do libro que lle quedan tres espiñas cravadas:

  1. Conseguir a foto do automóbil Jaguar que lle fora regalado á alcaldía.
  2. Que pasou para que se frustrase o traslado das ruínas do Mosteiro de Carboeiro que el pensaba utilizar para a construcción da igrexa de Campolongo, para o que fixera unhas xestións con desenvolvemento favorable, diante da Comisión de Belas Artes de Madrid e co Arcebispado de Compostela. Non topei explicación da paralización deste proxecto.
  3. Por que tampouco foi adiante a compra de todo Monteporreiro? Cando tivo a opción de compra para o Concello. Imaxínanse o que puidera ser esto nas sabias mans de Filgueira?

El tiña a teima de que a el non o cesaba ninguén, que se iría da alcaldía por renuncia persoal.

Hai un primeiro intento de renuncia a finais de 1966, que non lle foi aceptada.

Pasouno moi mal no seu último período na alcaldía, foi un ano e medio no que sufriu moito, tivo que contemplar impotente o “desmadre urbanístico” e tragarse moitos sapos.

A renuncia definitiva será en 1968. Sobre o “desecuentro entre Filgueira y Encinas, ellos sabrán, se llevaron el secreto a la tumba”.

Filgueira fai un acto de desafío e presenta a candidatura a Procurador en Cortes polo tercio familiar xunto ao alcalde de Vigo, Portanet.

Filgueira obtén 109.000 votos, sendo representante dunha cidade tres ou máis veces máis pequena que Vigo. Tivo moito respaldo popular.

Portanet consigue 101.000 votos.

No seu discurso de despedida como alcalde, ¾ partes do mesmo corresponden a agradecementos. Filgueira despídese como un señor, ao grande.

Ten un recoñecemento xeral polo seu amor e dedicación a Pontevedra.

Sería moi interesante publicar un libro sobre anécdotas e feitos curiosos da vida de Filgueira. Para rematar eu vou ofrecer como primicia unha e no meu libro hai outra moi boa que Vdes., queridos lectores, teñen que descubrir e que ten como testemuña a Joaquín Queizán Taboada, quen me fai a revelación pouco antes de morrer.

Pero imos coa primicia de agora:

Un día a saída dunha exposición coincidimos D. Xosé, Guillermo Campos e mais eu. Filgueira ía no medio. Había pouco tempo que a empresa canaria, Prensa Ibérica, mercara Faro de Vigo, Guillermo Campos traballaba neste periódico e coa sorna que o caracteriza, pregunta:

-         “D. Xosé que lle parece a compra de Faro de Vigo por Prensa Ibérica?"

Filgueira sempre se tomaba dous segundos antes de contestar, dous segundos que lle abondaban, e logo di:

-        " Imos ver como cantan estes canarios?"


                               Por Xermán Manoel Torres
                                                         11/06/2015