FESTAS DE NADAL E ANINOVO 2021-2022

 

POBRIÑA DA TOLA! Unha lembranza da infancia en Caldas de Reis

 

Manoliño, o de Inés, era un dos meus amigos da infancia dourada en Caldas de Reis. Era un rapaz curtido nas rúas de Caldas, posuía grandes habilidades para moitas cousas. Era moi mañoso en cuestións manuais para artellar xoguetes (espadas de madeira, variados obxectos con casca de pino, arcos de frechas con ballestas dos paraugas, facer pompas de xabón, monicreques de cartón e madeira, ...). 

Foi tamén, ao meu ver, o "monaguillo" que mellor repicaba as campás do campanario da igrexa de Santo Tomé.

Pero, hoxe quero lembralo, unha vez máis, por unha picardía de cativos, el era capaz das máis enseñosas falcatruadas. Pois ben, vou relatar un feito verídico no que tomei parte.

Na casona do lugar da Canle, zona coñecida en Caldas de Reis porque alí atopouse o tesouro prehistórico que se conserva no Museo de Pontevedra, (a casa aparece nas fotografías desta entrada, en imaxes tomadas por min o 15 de novembro de 2021), había nos anos 60 do pasado século unha muller que dicían tola e que era moi fermosa. Esta muller gustaba andar espida pola súa casa.

Meu amigo Manoliño o de Inés

Un día, Manoliño, que era un pouco maior ca min, levoume á casa da Canle para ver á tola. Polas fiestras podiamos ver á muller núa. Recordo que tiña unha longa e bonita melena. Estivemos alí uns intres, observándoa, era realmente fermosa.

E nós alí como paspáns en modo "voyeurs". Manoliño dicíame que el ía ás veces por alí para ver á pobre da tola. Tamén me invitaba a ir pola noitiña ao parque xardín para espiar ás parellas. Esto para min era difícil, case que imposible porque a esas horas eu facía os deberes do cole, estudaba e lía na compaña do meu avó. Ademais ceaba cedo e axiña ía para a cama. Así que nunca puiden acompañar a Manoliño nas súas correrías polo parque naquelas noitiñas de espionaxe aos amantes que gozaban da súa compañía naqueles fermosos e escuros paraxes.

Manoliño finou novo, mágoa que desexei xuntarme con el pasado moito tempo co fin de lembrar esta e miles de anécdotas que atesourabamos daquelas vivencias da infancia caldense dos anos 60. Que tempos!

Manoliño un gran "monaguillo" repicador

ELIGIO VILA ESTREA "EL RINCÓN DE LOS ESPÍRITUS"

 

Imaxe de Xosé Luis Sanz

Eligio Vila Vázquez (Lantaño, 1943). O compositor, vilagarcián de adopción, vén de estrear a súa obra "El Rincón de los Espíritus" no Concerto da Sociedade Filarmónica de Vilagarcía de Arousa, que lle rende como homenaxe e que tivo lugar o venres, 5 de novembro de 2021, a partires das 21:00 h. no Auditorio Municipal de Vilagarcía de Arousa con máís dos 3/4 de entrada.

Eligio conta cunha experiencia docente na vila arousá de moitos anos e a súa última etapa como profesor de Música do Instituto "Castro Alobre" (antes "Calvo Sotelo"). A paixón pola música venlle a Eligio desde moi neno e co devenir do tempo pode á fin dedicarse ao que sempre quixo e ao que sempre debeu de dedicarse: á composición musical.

Nesta obra, Eligio demostra que domina todos os rexistros da composición, probando, na súa dilatada traxectoria, que ten competencia, máis que sobrada, nos distintos estilos musicais. A súa valía e as súas evidentes cualidades artísticas son quen de deleitar ao público máis esixente. É un compositor moi sensible, que sabe transmitir os seus sentimentos, ás súas emocións. Con pinceladas sonoras transmítenos as súas fondas impresións e aquelo que o conmove ou o inquieta. Con rasgos expresionistas nesta obra vangardista e contemporánea fainos sentir o mundo dos espíritos, que revolotean nos diálogos e nos contrapuntos dos violíns coa viola e co cello, parece que os sentimos, que están aí. Eligio crea unha atmosfera misteriosa que nos fai tremer nese recuncho onde habitan e se amosan os espíritos rebuldeiros que van de aquí para acolá, as notas que os denotan percorren toda a sala de concertos, o público expectante e conmovido é quen de premiar con sonoros e abundantes aplausos o apunte de misterio e de inquedanza. Todos quedamos abraiados e contentos por ter un conveciño que demostra a súa sensibilidade e a súa creatividade na composición dunha fermosa peza musical. E el e a súa música están aquí, moi preto, neste recuncho dos espíritos.

Breve fragmento de "El Ricón de los Espíritus", interpretado por Quatuor Mona

O cuarteto de cordas, Quatuor Mona, fai unha interpretación moi apreciada e aplaudida polo público asistente. Foron eficientes executantes do que Eligio nos quixo transmitir.

Para información sobre o grupo visitar:

www.quatuormona.com 

Para datos biográficos de Eligio Vila, poden consultar:

Vila Fariña, X. L. et Viana Martínez, V. (2001). Diccionario biográfico de la comarca de O Salnés. Deputación Provincial de Pontevedra, p. 307.

Tamén poden visitar:

https://www.eligiovilacompositor.com/

https://www.sfvilagarcia.com/

Xosé Filgueira Valverde, profesor innovador (1928 - 1976)

 

Participei no Congreso Internacional promovido pola Universidade Complutense de Madrid, os pasados días 6, 7, 8 de outubro de 2021, cunha ponencia na que defendo que Xosé Filgueira Valverde foi un profesor innovador debido a súa práctica docente que pode ser encadrada no que se denomina movemento pedagóxico da Escola Nova.

A práctica docente do vello profesor Filgueira Valverde foi innovadora polas seguintes razóns:

- Estaba centrada no educando, trataba de coñecer ao seu alumnado e ás súas familias. Interesábase pola súa traxectoria académica e persoal.

Profesorado e alumnado na primeira época de XFV en Pontevedra (1928-1935)

Promovía un ensino activo da Lingua e da Literatura por medio da práctica, do uso. Fuxía dun estudo meramente memorístico. O seu alumnado levaba un caderno para notas e apuntamentos e outro para os exercicios. Seguía o método de fichas personalizadas e individualizadas, seguindo o método Dottrens.

Practicaba a crítica literaria e o comentario de textos. Poñíalle ao seu alumnado gravacións onde os propios autores lían as súas obras.

Realizaba teatro lido nas clases. E facía representacións teatrais co seu alumnado.

Alumnado do Instituto de Pontevedra nunha representación nas ruínas de Santo Domingo

Promovía a composición escrita e a pronuncia de conferencias do seu alumnado, despois de facer pequenas investigacións en bibliotecas e arquivos.

Creou as bibliotecas de aula xestionadas polo propio alumnado.

Instituiu a figura dos alumnos colaboradores.

Como profesor humanista e gran coñecedor do mundo clásico fomentaba a práctica deportiva e a Educación Física no seu instituto. Dáballe suma importancia á música (fundou o coro dos Cantores do Instituto, 1955). E o seu instituto compraba un cupo de bonos para que o seu alumnado puidese asistir aos concertos da Sociedade Filarmónica de Pontevedra.

Coa copa que acreditaba ao Instituto de Pontevedra como campión nacional dos Xogos Escolares

(1957)

Coa Rondalla do Instituto

Como xestor e director de instituto promovía o traballo en equipos multidisciplinares.

O seu labor educativo ía máis alá das aulas. Tiña unha idea global e integradora do que é a educación. Unha educación para a vida, para ser mellores.

No seu instituto era moi importante a organización de excursións e viaxes culturais.

Fomentaba a organización de exposicións.

Foi un docente, un mestre cunha gran formación cultural, foi un intelectual polígrafo, escritor compulsivo non deixa de publicar desde 1923 (con apenas 17 anos, foi un home moi precoz en todo).

Escribiu numerosos manuais escolares da súa especialización en Lingua e Literatura.

Tivo unha gran proxección social e política. Trataba de que o seu instituto tivese unha proxección na comunidade, na súa época, o instituto tivo un grande protagonismo na cidade de Pontevedra.

Coñecía as correntes e movementos pedagóxicos, estaba ao día, era un ávido lector e manexaba abondosa bibliografía. Estivo vinculado á Xunta para a Ampliación de Estudos (JAE), tiña solicitado unha bolsa para realizar estudos nos Países Baixos sobre os seus pequenos museos; pero por múltiples circunstancias non consta que realizara dita viaxe de estudos.

Gustaba de participar en congresos e en múltiples actividades e experiencias de carácter educativo e formativo. 

Preocupábase pola Psicoloxía, chegou a homologar o título de Diplomado en dita disciplina. 

Na súa etapa como catedrático en Lugo (1935-1939)

Foi o artífice da fructífera colaboración entre o Instituto e o Museo de Pontevedra. (O primeiro alumno colaborador dun Museo en España foi o ex alumno e discípulo de Filgueira Valverde, Alfredo García Alén -1923-1981-).

Moitos e moitas ex alumnos/as de Filgueira chegaron a ser grandes profesionais e persoas cunha grande traxectoria social e política. Consideraban a Filgueira Valverde como un mestre inxubilable, un mestre a perpetuidade. Ensinaba de palabra e de obra, predicaba co seu exemplo e tivo sempre un gran respecto polo seu alumnado e polas súas familias. Foi profesor de moitas xeracións de pontevedreses e director do seu instituto durante moitos anos. 

A súa querencia de traballar en equipo e formar grupos diversos e multidisciplinares era unha influencia do importante Seminario de Estudos Galegos (SEG), que tanto o influiu e que axudara a fundar e a manter cos seus compañeiros de xeración e cos seus mestres da Xeración Nós (Losada, Ramón Otero Pedrayo, Castelao, Risco, Cuevillas,..). Tamén influiron nel e na súa práctica docente os seus amigos e mestres pontevedreses Francisco Xabier Sánchez Cantón e Antonio Iglesias Vilarelle, así como os catedráticos da Universidade Armando Cotarelo Valledor e Salvador Cabeza de León. E el recoñecía que os "seus primeiros e mellores mestres foron seus pais". 

UN MEU ENCONTRO CON MANUEL FRAGA IRIBARNE - 20-11-1998 17:30

 

Portada do libro co que me agasallou o Sr. Fraga

Quería manter conversas con persoas significativas que me puideran ofrecer a súa testemuña persoal sobre Xosé Filgueira Valverde, centrándonos no seu labor como profesor e como educador.

Informacións que puideran ser útiles para a elaboración da miña tese de doutoramento.

Unha desas persoas foi Manuel Fraga Iribarne, xa que don Manuel foi alumno de Filgueira Valverde cando este estivo destinado como catedrático de “Lengua y Literatura Española” no Instituto de Lugo (1935-1939), fora o seu primeiro destino como catedrático, despois de ter aprobadas co número 2 as súas oposicións en 1935.

Despois de facer xestións e dirixirlle dúas cartas, Manuel Fraga accede a recibirme.

Sabendo do valor que Fraga lle daba á puntualidade, eu intentei acudir á nosa cita coa máxima puntualidade. Estaba citado para as cinco e media da tarde do venres, 20 de novembro de 1998. Ás cinco eu xa estaba na antesala do despacho de Manuel Fraga, que como presidente tiña no Edificio Administrativo da Xunta de Galicia en San Caetano, na cidade de Santiago de Compostela. Un policía nacional que estaba de garda acompañárame ata alí e díxome que á hora fixada xa me farían pasar.

E efectivamente, ás cinco e media en punto, fixéronme pasar xunto ao Sr. Fraga, quen me recibe e saúda moi amablemente e faime sentar cabo del dicíndome que xa podiamos empezar.

Eu estaba moi nervioso, o personaxe impoñía, ao sentares, cáeme o caderno de notas. Axiña preparo todo, o magnetófono prendido, víase a luceciña vermella. Empezo a preguntar e simultaneamente tomo notas, Fraga, moi amable, contestou a todas as miñas preguntas.

Ao rematares, recollo o magnetófono, pecho o caderno de notas e ofrézolle como agasallo ao Sr. Fraga, ademais de darlle as grazas, un exemplar do meu libro Ó galego polo teatro e el a súa vez agasállame e dedícame un seu libro.

Despedímonos con total afabilidade e ao saíres, cáeme das mans o libro e o caderno de notas, como podo recollo todo apresuradamente e por fin salgo do despacho.

Teño que manifestar do trato exquisito e educado do Sr. Fraga, foi moi considerado ao ofrecerme unha parte do seu tempo para atender ao meu cuestionario. Era un venres á tarde, final supoño dunha dura xornada de traballo para el, tiña os ollos moi vermellos, semellaba estar xa canso; pero, contestou a todo o que eu levaba preparado.

Tan axiña como estiven no meu coche, que estaba situado no aparcadoiro do Edificio Administrativo da Xunta, quixen escoitar a gravación, inténtoo con insistencia e nervioso, pero nada, non gravara nada! Estaba perdido! Sen me mover do coche, collín as notas que tomara da nosa conversa e púxenme a escribir, a redactar para non perder nin esquecer os datos da entrevista.

Que sucedera? O maldito magnetófono tiña un botón de pausa, que debín premer sen decatarme e así foi como non gravara ren.

Despois de repasares e redactares as notas da conversa, envieillas ao Sr. Fraga Iribarne para que as dera por auténticas o que fixo con absoluta exquisitez.

Souben que nunha ocasión  a unha xornalista pasoulle co Sr. Fraga o que me pasou a min e a periodista pretendía repetir a gravación ao que Fraga contestoulle que publicara as notas da conversa que non estaba pola labor de repetir a entrevista.

Así foi aquela azarosa conversa con Manuel Fraga, polos meus nervios. Quedei moi compracido e agradecido pola inestimable colaboración de D. Manuel. Quen, desde aquela, sempre me enviaba unha postal polo Nadal ao que eu tamén lle correspondía. O fixo ata o ano do seu falecemento alá en Madrid.

Dedicatoria do libro co que me agasallou

PROTESTA - Jazz poema - 1978

 Cada vez que sigo afondando na figura do profesor e intelectual pontevedrés Xosé Filgueira Valverde (1906-1996) quedo máis abraiado por descubrir todas as facetas que desenvolveu na súa poligrafía humanista.

Tamén foi un gran poeta, como o demostra nas súas cantigas neotrobadorescas: Seis cantigas de mar in modo antico. 

Eu tamén son amante da poesía, non un poeta, e gústame xogar e experimentar coas palabras. Escribín, que eu recorde e quedara rexistrado, o meu primeiro "poema" entre os 14 ou 15 anos e no ano 1978 experimentei coas palabras acompañadas dunha imaxe, a xeito de protesta, de inquedanza e de preocupación xuvenil, nunha cousa que eu chamaba jazz poema, polo que tiña de experimental e de improvisación.

Ofrezo aquí aquel meu experimento daquel significativo ano de 1978:

CASTELAO, MÁGOA NON TELO COÑECIDO

 É sabido que levo uns anos estudiando a figura de Xosé Filgueira Valverde na súa faceta de educador e de profesor. Achegándome a este personaxe podo comprobar a riqueza do seu entorno persoal, a enorme riqueza das súas relacións humanas.

Ademais da importancia da súa familia, quero subliñar a súa relación cos membros da Xeración Nós e co grupo dos fundadores e compoñentes do Seminario de Estudos Galegos, unha institución da que nunca faremos o necesario para loar a súa importancia capital na historia da cultura galega.

Mais, hoxe, quero centrarme na figura de Castelao, personaxe sobranceira da historia galega do século XX. El entregou con xenerosidade a súa vida ao servicio de Galicia, á que tanto amaba.

Filgueira Valverde tiña en moi alta estima e moitísimo aprecio pola persoa de Castelao. Todos os de Nós e todos os do Seminario de Estudos Galegos querían moito ao irmán Castelao. Filgueira dedícalle integro o IV tomo da súa colección de ensaios titulados Adral.

Tamén apreciaban e admiraban moito a Castelao dous íntimos amigos e mestres de Filgueira, como foron Francisco Xabier Sánchez Cantón e Antonio Iglesias Vilarelle. Sánchez Cantón e Filgueira Valverde costearon e mimaron a edición do álbum Nós da autoría do gran Castelao.

Filgueira fixo todo o posible e máis por xuntar no Museo de Pontevedra a maior parte da obra e do legado de Castelao. Museo moi querido polo rianxeiro e que axudou a configurar nos máis mínimos detalles.

Castelao tiña especial aprecio e debilidade por Pontevedra, onde pasou anos cruciais e moi produtivos da súa vida.

Desgraciadamente e por motivos políticos a partires do ano 1935 Castelao e Filgueira comezan a se distanciar e xa dun xeito definitivo a ruptura total confírmase a partires dos tristes sucesos de xullo de 1936, tal como nos indicou e manifestou nunha conversa mantida en 1998 Francisco Fernández del Riego.

Estas lembranzas viñeron ao meu maxín ao visitares hoxe, entre outras salas, as dedicadas a Castelao no Museo de Pontevedra. Sen dúbida, eu desexaría ter coñecido ao grande Castelao, que aparte de político, artista, escritor, creo que foi un home simpático, irónico, gran persoa; foi un dos “bos e xenerosos” da Nosa Terra.

Recomendo achegarse á persoa de Castelao, coñecer a súa vida, a súa obra e gran parte dela esta custodiada no magnífico Museo de Pontevedra, o museo filgueirián, que compre visitar unha e outra vez, un tesouro ao alcance de todos. 

Todas as imaxes son de Carmen Sánchez

ÁLVARO CUNQUEIRO MÁIS EU

 

Imaxe: Faro de Vigo

O HOME QUE SOÑABA E INVENTABA AS PALABRAS E AS HISTORIAS

De cando coñecín a Álvaro Cunqueiro en 1969

 

Era unha tarde luminosa e calorosa de verán, posiblemente do mes de agosto de 1969. Eu atopábame no recibidor do Hotel Balneario Dávila de Caldas de Reis, onde traballaba de botóns. Era pouco despois do xantar, na sobremesa.

Senta moi preto de min un ilustre hóspede do hotel, unha persoa moi respectada e moi ben considerada. Saúdame e fálame moi amablemente. Para miña estrañeza dirixíase a min en galego. Daquela o galego era moi desprezado. Cando os nenos intentabamos falalo... –Fala ben! Na escola os nenos que se expresaban en lingua galega eran aldraxados e obxecto de burlas. Naquelas alturas da historia eu non tiña consideración ningunha cara o galego. Iso que os meus avós o falaban entre eles e a miña avoíña cantábame unha cantiga galega que a min me gustaba moito: Se vas a San Benitiño. Mais sorprendíame que un cliente do hotel, un señorito se dirixira a min en galego.

Contoume unha historia fantástica e moi bonita, chea de imaxinación e de cousas sorprendentes. E falaba, falaba... e contaba, contaba... Semellaba que desfrutaba e se recreaba en cada palabra que pronunciaba. Eu, a dicir verdade, estaba un pouco aburrido e dábame o sono, pero por respecto aguantaba o tipo. E escoitaba ao cliente aparentemente con moita atención e interese.

Mágoa que non fora hoxe cando Don Álvaro Cunqueiro narraba a súa historia para min en exclusiva. Todo un privilexio que no seu momento non estaba capacitado para escoitar e valorar, que pena!

Don Álvaro e a súa dona estaban instalados na suite do hotel e cada mañá á hora do almorzo eu leváballe ao seu cuarto a prensa, o Faro de Vigo, (do que fora director), e o ABC. A min dábame a sensación de que o matrimonio non tiñan moi boas relacións entre eles.

Moitas tardes Álvaro Cunqueiro pasaba uns momentos de descanso, á sombra do fermoso e fresquiño canaval do hotel, botaba unhas cabezadas e tamén lía algo.

Don Álvaro Cunqueiro apreciaba moito a boa cociña do Hotel Balneario Dávila, sobre todo a magnífica repostería de dona Balbina, a nai da dona do hotel.

Tamén combinando literatura e gastronomía don Álvaro xuntábase co grupo dos Endovélicos, unha serie de intelectuais e escritores, entre os que se atopaban Maximo Sar e penso que tamén andaba entre eles Hipólito de Sá, este grupo de eruditos compartían mesa e mantel nun bar restaurante que coñecíamos como O Cabaret, que estaba situado no Cruceiro e alí entre bos viños e gorentosos manxares da terra discorrían letras e historias.

É para min moi grato rememorar estas vellas lembranzas da miña infancia de botóns, aos meus doce e trece anos, foron dous veráns inesquecibles que vivín no Dávila, que valen máis que algúns cursos universitarios.

Ademais de don Álvaro ían alí de veraneo personaxes tan importantes, e que tiven a sorte de coñecer e de tratar, como o Dr. Santos Junior, un grande intelectual e profesor da Universidade de Porto, sabio portugués moi amigo de Filgueira Valverde, Cunqueiro tamén foi grande amigo do vate pontevedrés. Tamén o escritor lugués Trapero Pardo e posiblemente outros dos que xa non teño lembranzas.

Os amigos aos que lles contei estas historias e anécdotas anímanme a que as poña por escrito, para que o paso do tempo e a mingua da memoria non as fagan perder. Non obstante, creo que noutras ocasións xa me teño dedicado a narrar ditos feitos, mesmo nalgún programa de televisión. A miña infancia en Caldas foi moi rica e feliz. Pero, imos vellos, e sen dúbida, ás veces, repetímonos. A vida vai e ben nunha continua e cíclica narración. 

Hotel Balneario Dávila - Caldas de Reis

As Burgas de Caldas de Reis

O canaval do Dávila

No canaval do Dávila cuns amigos

Instantánea tomada polo meu amigo Luís González Bravo "Lois do Salnés"

  

 

A PRIMEIRA NOVELA DE PAULA CASCALLAR

 

IMPRESIÓNS E CONXETURAS SOBRE UN RELATO DE PAULA CASCALLAR LATORRE

 

Arañar el cielo. A los pies de Aloia y Xurés de Paula Cascallar é unha experiencia narrativa que semella un labirinto a xeito de aventura onde se atopa o amor de AloiaóXurés. E eles achéganse e sepáranse; pero ámanse.

Por outra banda, atopamos tamén coa loucura, coa tristeza, coa amargura da vida, mesturada de fantasía e realidade, unha estrutura envolvente onde o máxico e o real se confunden na aventura vital dos protagonistas. De súpeto temos diante a incomprensión dun ser sensible que ama ou desexa amar ata o infinito, nunha confusión de tempo e de espazo.

Que ten Aloia de Paula Cascallar? Misterio imposible de responder; mais encontramos a sensibilidade, a paixón, a creatividade; seres con gran sinceridade e gran espontaneidade e un repouso de tristura, de angustia, de náusea vital nun universo cheo de esperanzas, de medos, de interrogantes...

Unha personalidade complexa, atordada e sufrinte á da autora, quizais a protagonista que loita por ser ela mesma nunha sociedade hostil que non comprende ás persoas sensibles, creativas, propias, distintas.

Aloia e Paula inmersas no labirinto do xardín da vida na busca do amor e da felicidade.

Unha primeira novela de Paula Cascallar para sufrir con ela e participar nas loitas para saír a frote nas augas turbias do océano da vida e no alto a lúa e as estrelas escintilantes que presiden o ceo das persoas inquedas e en constante busca.

Unha novela para vivir e sentir e para saír fóra de nós na procura do outro no círculo labiríntico da roda da vida.

 

           Xermán Manuel Torres

           30 de maio de 2021

FILGUEIRA VALVERDE E AFONSO X

800 ANIVERSARIO DE AFONSO X 

 Esta efeméride canto lle daría a Xosé Filgueira Valverde para escribir riolas de artigos sobre o rei chamado Sabio e a súa obra e a súa relación con Galicia. Ben é sabido que don Xosé era un dos máximos especialistas sobre a obra afonsina, sobre as súas cantigas, especialmente as dirixidas á Virxe María. A súa tese de doutoramento sobre a Cantiga CIII foi considerada, no seu momento, en palabras que lle teño escoitado ao filólogo e académico Xesús Alonso Montero, como unha xoia dos estudos da literatura comparada.

 A colaboración de D. Xosé na edición do chamado Códice Rico do Escorial e sobre todo o referido coas cantigas afonsinas e os seus coñecementos sobre o medievo déronlle unha proxección e un prestixio internacional. Como experto canto desfrutaría escribindo e conferenciando sobre estes temas que tanto lle acaían!

 Afonso X tivo a fortuna de cultivar e promover a lingua galega, que daquela era a lingua literaria de prestixio e estaba de moda; porque a nivel persoal e político o aprecio por Galicia parece ser que non era moito. Pero, por ese uso do idioma galego, mereceu en 1980 ser homenaxeado no Día das Letras Galegas. 

Nese ano, eu invitei, como presidente do Club Xuvenil Vilagarcián, a D. Xosé Filgueira Valverde para que pronunciara unha conferencia en Vilagarcía de Arousa, foi o 9 de maio daquel ano, no Auditorio da Caixa de Aforros Municipal de Vigo. Invitara ao meu alumnado a escoitar tan douta conferencia que se titulou: Galicia na obra de Afonso X, que segundo o catálogo de María Xesús Fortes Alén (1996) era a núm. 875 que ditaba.

Esta conmemoración é unha oportunidade para achegarse ao coñecemento de Afonso X e a súa obra e de paso tamén para ler as obras e artigos de Xosé Filgueira Valverde sobre o tema.

Castelao

Ex-Libris de Filgueira Valverde