martes, 23 de diciembre de 2014

NADAL NON É SENÓN É PARA TODOS, COMPARTIR O NADAL, COMPARTIR A VIDA.



uEn ningún neno a ollada de dor e de tristura.

uEn ningún mozo a falta dun futuro no que desenvolver os proxectos de vida.

uEn ningún vello o medo do desamparo e do abandono.

uEn ningún enfermo a falta de remedio e de médico.

uEn ningún traballador a falta de emprego.

uEn ningún home nin muller a falta de amor e de acollida.

COS MELLORES DESEXOS

DA FAMILIA TORRES-

SÁNCHEZ

jueves, 18 de diciembre de 2014

XIII MEMORIAL FILGUEIRA - RAMÓN VILLARES (II)


O SEG emprende un programa de estudos sistemáticos sobre Galicia. Son memorables as xeiras de traballo multidisciplinar, que deron lugar a unha serie de publicacións extraordinarias (TERRA DE MELIDE, DEZA,...). O Deus fratesque Gallaecia dou paso ao Deus Ciencia fratesque Gallaecia. O Seminario dispuso ao principio dunha sala da Universidade de Santiago de Compostela, alí xuntábanse para "facer papeletas", diríamos hoxe fichas para ordenar, catalogar, estudar, investigar con método. Hai unha ruptura de método con respecto ao acostumado, ao tradicional, meramente memorístico e libresco. Pásase a unha investigación aplicada e ás ciencias puras, ao estilo da universidade humboldtiana de Alemania. Vai asemellándose algo a prácticas do estranxeiro con métodos obxectivos a nivel europeo.

Unha viaxe de Filgueira a Cataluña da lugar a unha carta súa desde Barcelona dirixida a Otero Pedrayo, sobre Cataluña e o que alí viu, saín encantado da experiencia catalana, a lingua propia alí camiña, cos alumnos da cátedra todos arredor da mesa, cunha discusión democrática. Coñeceu alí a un creguiño de Dublín co que estableceu unha relación moi garimosa.

A obra do Seminario de Estudos Galegos é máis importante polo método que polos resultados. No SEG hai un ar de familia, un ar de familia europea ao estilo da ILE e da JAE. Hai un novo discurso nacional con figuras como o Dr. Negrín e Sánchez Albornoz. Aires científicos europeos, un renacemento a nivel cultural e político. Pero o SEG non tivo amparo político ao xeito do que o tivo o Seminari de Estudis Cataláns.

Todo vai cambiar cos sucesos de 1936, o SEG desaparece. Cara o 1943 queren recuperar en algo a aquela institución exemplar, creando o Instituto Padre Sarmiento de Estudios Gallegos, que non sería o mesmo. Na creación desta nova institución que xurde ao amparo do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, que vén suplir á ILE e todo seu entramado: Residencia de Estudiantes, Instituto Escuela, JAE amósanse entusiastas Sánchez Cantón, Filgueira Valverde, Moralejo e moito menos Otero, Risco, e Cuevillas. Preténdese ter un método de traballo análogo e implican na nova idea a Jesús Carro García que estaba moi volcado no SEG. En xuño de 1936 era presidente do Seminario Otero Pedrayo, quen sería o derradeiro presidente.

No franquismo, Filgueira céntrase no Museo de Pontevedra, máis no Instituto Padre Sarmiento que na RAG. Semella que someten a Filgueira ao ostracismo, Galaxia non contaba con el, o nacionalismo tampouco o ten en conta, máis adiante a UCD parece ignoralo e en 1980 está fóra de Realidade Galega. Pero, Alianza Popular en 1982 faino Conselleiro de Cultura no primeiro goberno de Fernández Albor, no primeiro goberno da Xunta de Galicia. Como Conselleiro de Cultura é o autor da lei de creación do Consello da Cultura Galega, do que será primeiro presidente Ramón Piñeiro.

viernes, 12 de diciembre de 2014

XLII MESA DAS VERBAS - 13 DEC


UNHA MESA DA VERBAS, EDICIÓN ESPECIAL, NA QUE O LICEO CASINO DE VILAGARCÍA DE AROUSA RENDERÁ UNHA HOMENAXE DE RECOÑECEMENTO E GRATITUDE A JOSÉ LUÍS VILLANUEVA, PRESIDENTE DA ASOCIACIÓN DE PARQUISTAS DE CARRIL E PATRÓN MAIOR DA CONFRARÍA "SANTIAGO APÓSTOL" DA MESMA LOCALIDADE. CONTAREMOS COA COLABORACIÓN MUSICAL DA CORAL SAN ESTEBAN DE REDONDELA. E COMO SEMPRE, CEIBAREMOS OS VERSOS AO AR TECIDOS DE AMIZADE E DUN CONTEXTO DE CONVIVENCIA.
CORREDE A VOZ E NON FALTEDES Á CITA. 

 CORAL SAN ESTEBAN DE REDONDELA


ADEMAIS DA ACTUACIÓN EXTRAORDINARIA DA CORAL SAN ESTEBAN DE REDONDELA E DA HOMENAXE MERECIDA A JOSÉ LUÍS VILLANUEVA, CEIBARON SEUS VERSOS AO AR:

Ramón Quintáns
Eduardo Víctor Castro López
Antonio Quiñoy
Tere Briones
Carmen Abalo
Carmen Darriba
Alfonso Saavedra
Isaura
Tito Porto
Enrique Brumbéck
Jean Carbalho
Ramón Torrado
Xermán Manoel Torres
Andrea Fernández

José Luís Villanueva recibe un agasallo do presidente do Liceo Casino (Foto: Andrea Fernández)

Un momento da actuación da Coral San Esteban (Andrea Fernández)

Atenta expectación (Andrea Fernández)

A PRÓXIMA MESA, A XLIII, SERÁ O VINDEIRO SÁBADO 10 DE XANEIRO DE 2015, ÁS 19:30 H. NO LUGAR DE COSTUME.
O GRUPO DA MESA DAS VERBAS DESEXA A TODOS UN BO NADAL E FELIZ ANINOVO 2015.   

lunes, 8 de diciembre de 2014

XIII MEMORIAL FILGUEIRA VALVERDE - RAMÓN VILLARES PAZ (I)


Ramón Villares Paz, Catedrático de Historia Contemporánea da Universidade de Santiago de Compostela, Presidente do Consello da Cultura Galega, pronunciou o día 6 de novembro a segunda conferencia do Memorial no Salón de Actos do VI edificio do Museo de Pontevedra co seguinte título:

FILGUEIRA VALVERDE: DO SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS AO CONSELLO DA CULTURA GALEGA.

Comezou o acto coa presentación de tan ilustre conferenciante por parte de Xosé Carlos Valle Pérez, Director do Museo, quen indicou que precisamente D. Xosé faleceu sendo presidente de dito Consello da Cultura Galega, que axudara a crear sendo o primeiro conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia. Continua argumentando que Ramón Villares ten un currículo extenso e é unha figura moi importante mesmo a nivel internacional. Unha das meirandes e salientables características do profesor Villares é a súa capacidade de formar equipos. Unha das súas importantes obras é a HISTORIA DE GALICIA. Tamén destaca a súa condición de académico numerario da Real Academia Galega. Agradece que sempre resposta afirmativamente aos inquéritos que se lles fan desde o Museo de Pontevedra.

Ramón Villares agradece o convite e a presentación, así como a presencia do público asistente.

Segue indicando que Xosé Fernando Filgueira Valverde é un dos arquitectos, mestre de obras de institucións importantes da cultura galega. Intensamente e profundamente o fixo en todo o relativo ao Seminario de Estudos Galegos, unha das institucións máis representativas e que contribuiu a construcción cultural e científica da Galicia do século XX.

A súa vida longa e a súa situación e ocupacións estables permitiron que desempeñara unha obra tan intensa e extensa, chea de calidade e de repercusións tan decisivas na nosa cultura.

Obra persoal envidiable, monumento de erudición e de curiosidade intelectual. Os seus amplos coñecementos de Historia, Arte, Literatura, Música...; das Humanidades en xeral, xunto á súa gran capacidade de traballo contribuiron á construcción dunha obra inmensa e insustituible na nosa cultura.

Filgueira é académico numerario da RAG desde 1942, nunha toma de posesión colectiva, na que tamén entrou a formar parte da Academia o seu grande amigo Fermín Bouza Brey. Resposta ao seu discurso de entrada o seu mestre e amigo, Ramón Otero Pedrayo, quen se dirixe a el como TI, LANZAL FILGUEIRA, CHANTRE DE PONTEVEDRA, SOPORTAL, RONSEL, GUÍA, MESTRE DE FINAS ARTES, BON TROBEIRO, SEGREL.

Os lugares de Filgueira non son tan só Pontevedra, senón Santiago, Cataluña, Portugal.

Tivo unha presencia pública e política. Un home católico, galeguista; fiel e leal con lealtades políticas e ideolóxicas.

Nunha entrevista que lle fixo o xornalista Alvite no Correo Gallego en 1980, este sorpréndese de que non participe no grupo daquela denominado Realidade Galega, el argumenta que non foi invitado a formar parte, consideraba que a súa condición de intelectual e galego era indiscutible e o seu traballo a prol da cultura galega tamén o que sí era consciente que a súa vertente política podía ser máis discutible por posturas non comprendidas.

El foi membro fundador, promotor, líder de institucións moi importantes na historia de Galicia.

No período de 1916-1923 van confluir en Pontevedra personaxes da talla de Daniel de la Sota, Sánchez Cantón, Losada, Castelao, Bóveda, Cruz Gallastegui Unamuno na Misión Biolóxica de Galicia, a figura tan importante do erudito D. Casto Sampedro y Folgar; eles van colaborar na reinstauración cultural de Galicia.

Un personaxe insustituible e mestre necesario e orientador é Losada Diéguez, na tertulia da súa casa e na denominada en 1920 Xuntanza de Estudos Galegos, que el inspiraba e alentaba, van xurdir tantas iniciativas decisivas na historia cultural de Galicia. Arredor do mestre de Nós e nun ambiente institucionista, do que foi precursor ese ambiente cultural e científico pontevedrés vai nacer o Seminario de Estudos Galegos, a institución das máis emblemáticas da Galicia de antes da guerra. Rompen as pautas sobre a investigación e o método de estudos sobre Galicia.

O Seminario nace en 1923 en Ortoño por mor dunha excursión estudiantil de mozos de 1º e 2º anos de carreira, entre os que se atopaban Filgueira Valverde e Fermín Bouza Brey. A fundación complétase coa redacción da acta na casa de D. Armando Cotarelo Valledor, Catedrático na Universidade compostelá. Esa relación con algúns profesores, os máis modernos, os que viñan de fóra.

Porque os catedráticos tradicionais eran os chamados "catedráticos lentes" que se dedicaban á lectura e á glosa de textos, nun ensino baseado no memorismo.

Estes novos catedráticos, recén chegados, fíxanse nestes estudiantes, todos eles brillantes, procedentes de clases medias, que sabían idiomas, que aspiraban ao coñecemento de novas linguas, a viaxar polo mundo. Entre estes mozos, os máis importantes, Fermín Bouza Brey, Lois Tobío, Martínez López, Filgueira.

lunes, 1 de diciembre de 2014

XIII MEMORIAL FILGUEIRA - ALONSO MONTERO (III)





Filgueira Valverde foi un precursor, un pioneiro. En 1933 imparte 15 leccións sobre Literatura Galega na Universidade de Santiago de Compostela. Aínda non procedendo dos estudios filolóxicos, fai unhas brillantes oposicións a Cátedras de Instituto de Ensino Medio na especialidade de Lingua e Literatura españolas, que prepara e teñen lugar entre 1934 e 1935, son compañeiros de oposicións, entre outros, Díaz Plaja, Blecua, Castro, Moñino,… Se eu fose como Filgueira sería capaz de facer moitas máis cousas. Estando coa tese e coas oposicións aínda ten tempo o 28/12/1934 de asistir á estrea de Yerma de Federico García Lorca, e ao finalizar a obra, aínda é quen de achegarse a Lorca para recordarlle que debe contestar a un seu inquérito sobre poesía galega contemporánea. E sóbralle tempo para a súa militancia galeguista e argallar o da Dereita Galeguista, o traballo a prol do Estatuto. Incrible.
 
Entre o 5 e o 6 de decembro de 1931, participa ao par de Bóveda no acto de formación e fundación do Partido Galeguista en Pontevedra, Filgueira foi o primeiro secretario técnico e Bóveda o primeiro secretario de organización. Filgueira estivo uns dous anos en tarefas organizativas. Logo entre 1934 e 1935, xurden conflictos coa organización política e algúns escíndense na chamada Dereita Galeguista, na que participan, entre outros, Manuel Beiras, Filgueira, Risco, Otero, Banet,… Tamén empeza a agromar un galeguismo esquerdista con figuras como Víctor Casas, Viqueira, Vilar Ponte. Nembargantes, nos inicios e en moitas das súas grandes figuras o Partido Galeguista ten un carácter conservador e católico, que se acentúa na Dereita Galeguista, onde os máximos representantes son Risco, Otero, e Filgueira. Castelao e Bóveda son máis políticos, máis prácticos e buscan aliados para conseguir a aprobación do Estatuto e a Autonomía de Galicia; xa que o PG tiña moi pobres expectativas electorais. A esquerda é crítica e pragmática, que mal nos fai que Galicia teña a súa autonomía, por eso nos mítines, por exemplo do 28/06/1936 topamos xuntos a galeguistas, comunistas, socialistas e membros de Izquierda Republicana; todos van xuntos no Frente Popular. Estas alianzas electorais entran en contradicción coa concepción relixiosa e a forma de entender a convivencia na familia, no municipio de homes como Filgueira, Risco, e Otero. Entón, escíndense en 1935 na Dereita Galeguista. Porque esta postura do PG violentaba a súa conciencia íntima. Xa en 1931, na revista Logos aparece unha afirmación católica dun grupo de galeguistas. Entendían á sociedade galega inspirada en principios católicos. Risco e Filgueira votan si ao Estatuto de Autonomía de Galicia, podemos comprobar o seu posicionamento no Pueblo Gallego do 28/06/1936. Filgueira dase de baixa no PG en abril de 1935. Hai grupos da Dereita Galeguista en Pontevedra, en Ourense, en Santiago participan na súa creación Banet e Manuel Beiras. Non obstante, Alexandre Bóveda exclama: Alí onde estea Filgueira haberá un obreiro da causa galega. A escisión de Filgueira estaba motivada por un problema de conciencia e Risco tamén ten problemas de conciencia. Eles estaban por relixión, familia, e tradición. Risco e Filgueira non estaban pola revolución.

Cando se daban circunstancias mínimamente favorables Filgueira traballaba e difundía todo o que podía sobre a cultura galega. Por eso, xunto a Sánchez Cantón en 1949 funda a editorial de Bibliófilos Galegos, que naquela altura da nosa historia convoca un concurso de novela en lingua galega, que gaña Ricardo Carballo Calero con Xente na barreira. E aínda habería que agardar a 1950 para que se producira a fundación da editorial Galaxia, da que a primeira publicación é do ano 1951. Tamén Bibliófilos Gallegos chega a convocar un concurso de traducción na nosa lingua, que gañan Celestino Fernández de la Vega e Ramón Piñeiro cunha famosa obra filosófica. O amigo de Filgueira que colabora nesta empresa editorial, Sánchez Cantón, era un home moi influinte, Catedrático de Historia da Arte, triacadémico, Director do Museo do Prado. Hai que ter en conta que no período que vai de 1936 a 1947 non hai publicacións en lingua galega, habería que esperar a ese último ano para ver publicada, na editorial Celta de Vilagarcía de Arousa, a primeira obra publicada en galego despois da guerra, trátase do poemario de Aquilino Iglesia Alvariño titulado Cómaros Verdes. Logo hai unha curiosidade, Filgueira chega a colaborar nunha obra moi popular e moi manexada polo campesiñado galego como foi o Gaiteiro de Lugo, un calendario de pronósticos do tempo, de consellos de tipo agrícola e gandeiro, de utilidade para os homes do campo e que recolle a sabedoría do pobo, unha publicación ao xeito do Zaragozano. Filgueira introduce poemas, ditos, refráns na nosa lingua e implica nos pronósticos de carácter astronómico a un sabio galego, da talla do científico lalinense como foi D. Ramón María Aller, célebre astrónomo galego. Filgueira introduce poemas na nosa lingua de autores consagrados como Noriega Varela, Crecente Vega, Aquilino Iglesia Alvariño.

Non entendo a polémica desatada por ter escollido a Xosé Fernando Filgueira Valverde como a figura da nosa cultura para homenaxear no Día das Letras Galegas de 2015. Penso que para esto hai que centrarse nas virtudes literarias do autor. A Academia é un organismo plural, autónomo e independente; unha institución plural. Téñase en conta que por exemplo no ano 2005, homenaxeouse a Lorenzo Varela que fora militante comunista e chegara a ser comisario político, a Academia fixouse na súa condición de escritor, de poeta. No Día das Letras do 2015, atopámonos diante dunha grande personalidade de Galicia, sería unha ignominia para a Academia non elixir a unha figura como a de Filgueira Valverde; como tamén sería unha ignominia dicir que a elección foille dictada á Real Academia Galega.

Filgueira dedica moitas páxinas a escribir, a descubrir a grandes personaxes da nosa cultura, por citar tan só tres, a Frei Martín Sarmiento, a Lago González, a Losada Diéguez e a tantos outros; el foi un home que viviu para escribir e a maior parte da súa obra está dedicada a Pontevedra, Santiago, Galicia. Foi un home que amou sobre todo o oficio de ler e de escribir, un exemplo para todos nós e para os nosos nenos e os nosos mozos.

Ata aquí os nosos apuntamentos e ideas sobre a amena disertación de Xesús Alonso Montero, Catedrático Emérito da USC e Presidente da RAG.






martes, 25 de noviembre de 2014

XIII MEMORIAL FILGUEIRA - ALONSO MONTERO (II)



Xesús Alonso Montero califica a Filgueira Valverde como o máximo "pontevedrólogo", a persoa que máis coñecía e amaba á súa Pontevedra, pero hai outra cidade dos seus amores e onde se atopaba moi ben, Santiago de Compostela, a capital de Galicia. Filgueira coñecía como ninguén o Románico e o Barroco composteláns, a cultura europea, o mundo das peregrinacións, foi un dos máis grandes protectores dos Camiños de Santiago, tiña un fondo coñecemento sobre todo o relacionado coas cantigas medievais. Foi unha figura tan xigante da cultura galega porque tiña unha grande cultura hispánica. Un libro paradigmático, o mellor libro de Historia da Literatura Comparada antes do 1936, foi a publicación da súa tese de doutoramento polo Eco Compostelano, precisamente en 1936.

Estamos a preparar un actividade que chamaremos FILGUEIRA RIMA CON ARMENTEIRA, porque Armenteira débelle todo a Filgueira.

Non todos teñen a sorte de nacer na casa de Paio Gómez Charino. Filgueira foi un gran medievalista.

Na súa formación destaca a influencia da figura do seu pai, o lembrado médico, D. Xosé María Filgueira Martínez.

Antes dos 20 anos publica moito e en revistas científicas con temas relixiosos e da Igrexa Católica. Para el o feito relixioso católico é algo radical, algo que ten que ver con raíz. O catolicismo é fundamental para entender a Filgueira e a súa familia. En 1938 casa con Mª Teresa Iglesias de Oscáriz, muller de forte impronta católica. Quedan ben caracterizados porque eles buscan a salvación que supón facer o ben na comunidade onde viven. 

Os textos de Afonso X e colaboradores van nesa dirección, as 420 cantigas de Afonso X, que tan ben coñecía Filgueira teñen unha mentalidade medieval, que aspira á salvación. A Cantiga CIII (s. XIII) é unha cantiga de tipo relixioso. Que tipo de gozo experimentan os benaventurados que van ao Ceo? O monxe pídelle á Virxe un esbozo dese gozo. As cantigas non son obra exclusiva de Afonso X, senón dun obradoiro, dun colectivo coordinado polo Rei Sabio. O monxe oe cantar unha paxarinha, un canto tan extraordinario que dura un instante, pasaran trescentos anos. As cantigas converten Armenteira nun centro de actividades filgueirianas. Ese tratado de Historia Comparada que constitúe a súa tese de doutoramento é defendida en 1935 e publicada en 1936.

O 23/01/1923, cando tiña 16 anos publica un artigo sobre Xelmírez en Renovación. Ben pronto tamén pronunciaría unha conferencia en galego sobre S. Pío V. E sendo aínda moi novo publica 4 artigos sobre traballos de investigación sobre textos medievais na importante revista Nós.

(NUNHA TERCEIRA ENTREGA, ACABAREMOS OS NOSOS APUNTAMENTOS SOBRE A CONFERENCIA DE ALONSO MONTERO NESTE PASADO XIII MEMORIAL FILGUEIRA),

jueves, 20 de noviembre de 2014

XLI MESA DAS VERBAS - 22-NOV-2014



TEMOS UNHA CITA COS VERSOS E COA A AMIZADE NON FALTEDES, AS VOSAS VERBAS CONTAN!

Nesta oportunidade ceibamos os versos ao ar:

Enrique Brumbéck
 Jean Carbalho
Jesús Recio
Augusto Guedes
 Carmen Darriba
Isaura
Rafa Gómez
Antonio Quiñoy
Isabel Peleteiro
Ramón Quintáns
Tere Briones
José Tizado
 Andrea Fernández
Bilal Traoré
Tito Porto
Eduardo Víctor Castro López
Xermán Manoel Torres

A XLII Mesa das Verbas será o sábado 13 de decembro de 2014, ás 19:30 h. no Liceo Casino de Vilagarcía de Arousa.  

domingo, 16 de noviembre de 2014

XIII MEMORIAL FILGUEIRA - ALONSO MONTERO (I)






Ciencia y conciencia na biografía intelectual de Filgueira Valverde. Conferencia de Xesús Alonso Montero, Catedrático Emérito da USC e actual Presidente da RAG, pronunciada o mércores 5 de novembro de 2014, sendo as 20:00 h., no Salón de Actos do VI Edificio do Museo de Pontevedra co gallo do XIII Memorial Filgueira Valverde, do que é a conferencia de apertura do mesmo.

APUNTAMENTOS:

A mesa presidencial está composta por Ana Isabel Vázquez Reboredo, Deputada provincial delegada de Cultura; Juan Corbacho, Vicerreitor do Campus de Pontevedra da Universidade de Vigo; Xosé Carlos Valle Pérez, Director do Museo de Pontevedra, Xosé Fernando Filgueira Iglesias, Presidente da Fundación Filgueira Valverde e o propio conferenciante xa citado.

Toma palabra a señora deputada para inaugurar o acto e agradecer a asistencia de todos os presentes, seguidamente cédelle a palabra a Xosé Carlos Valle Pérez que fai unha pequena mención á historia dos Memoriais, xurdidos como unha iniciativa da desaparecida Cátedra Filgueira da Universidade de Vigo. Alude ás numerosas e importantes ponencias e conferencias pronunciadas nestes trece anos consecutivos de memoriais, lembra que o primeiro Memorial estivo dedicado ás cantigas medievais, tema tan importante na vida intelectual de Xosé Fernando Filgueira Valverde, aí está a súa fundamental tese de doutoramento de 1935, que ten como motivo a Cantiga CIII de Afonso X.  Subliña a idea de anticipación dos memoriais, este é a antesala  do Ano Filgueira, xa que en 2015 se lle dedicará o Día das Letras Galegas. Precisamente, ao humanista Filgueira nada humano lle era alleo. A Filgueira nada susceptible de ser estudiado e analizado lle era alleo, aí estriban as dificultades de abarcar todas as temáticas que a el lle interesaron e das que tratou na súa extensa e intensa obra. Seguidamente explica o que será este memorial e agradece que contaran con el para coordinar os memoriais tan vinculados ao Museo e a Pontevedra.

Toma o uso da palabra Xosé Fernando Filgueira Iglesias quen asevera que a familia Filgueira está aquí para agradecer, dito agradecemento faino extensivo á Real Academia Galega por ter escollido a Filgueira Valverde para conmemorar o Día das Letras Galegas de 2015. Alega, que sen dúbida, ao rematar o 2015 o coñecemento de Filgueira vai ser máis completo e axeitado.

O Vicerreitor, Juan Corbacho sinala que Pontevedra é unha cidade universitaria e os actos como o de hoxe reflicten ese espírito universitario tan do gusto do profesor Filgueira. Eu continúo e asumo a pretensión da miña antecesora no cargo, Antonia González, de que a Universidade debe fomentar a vida cultural. E ao estar presentes en Pontevedra, a Universidade debe dinamizar todos os aspectos culturais da cidade. Non quere rematar as súas palabras sen deixar de render unha pequena homenaxe a Xosé Carlos Valle Pérez, un dos promotores e mantedores dos memoriais.

Ana Isabel Vázquez fai unha loanza da importancia deste Memorial e da figura de Filgueira Valverde que nel se lembra. Filgueira foi fundador do Seminario de Estudos Galegos, fundador do Partido Galeguista, do Museo, profesor, alcalde, primeiro Conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia, presidente do Consello da Cultura Galega, escritor, investigador. Gran colaborador da Deputación Provincial de Pontevedra, que o nomeou Fillo predilecto da provincia de Pontevedra. Foi promotor de tantas exposicións, entendía o Museo como un ente dinámico, os museos cambian constantemente e el foi quen de potenciar este Museo que hoxe nos acolle neste acto. Despois das súas verbas, cédelle a palabra ao ilustre conferenciante de hoxe, Xesús Alonso Montero, quen comeza así a súa disertación:

Principia cun saúdo e con agradecemento, indica que se sinte emocionado e conmocionado e constatando o acerto do Memorial, o que se pode comprobar polo número de asistentes.
Filgueira é unha figura relevante das letras galegas de todos os tempos, Filgueira é un creador literario, un medievalista, un filólogo, un investigador. No ano 2015 vanse clarificar moitas cousas, non obstante, a figura esencial do intelectual Filgueira Valverde xa está perfilada. Desde o ano 1923, sempre estivo escribindo e publicando. Escribe incluso poesía, as súas fermosas 6 cantigas de mar in modo antico, a xeito de poesía neotrobadoresca, datan de 1941. Alonso Montero adianta que entre xaneiro e febreiro próximos publicará en Edicións Xerais unha monografía sobre o sabio, intelectual polifacético, polígrafo Filgueira Valverde. Precisar sobre este concepto, os últimos polígrafos do século XVIII, Feijoo, Sarmiento, Jovellanos xuntaban saberes das Humanidades e das Ciencias. Os últimos polígrafos galegos como Otero Pedrayo e Filgueira Valverde, o son no campo das Humanidades, xa que hoxe a árbore do saber é moi ampla e é imposible saber de todo, a árbore das ciencias é moi frondosa, con moitas ponlas, imposible abarcalas todas. Filgueira Valverde era un sabio en Arqueoloxía, Historia da Arte, Epigrafía (cunha obra desta materia elaborada xunto a D. Álvaro Dors), en Filoloxía... Os polígrafos xa non fan incursións no campo das Ciencias.

Na época de Aristóteles, este sabía de todo o que se sabía. Como dixemos a árbore das ciencias ten moitas e frondosas ponlas, non hai cabeza que as poida abarcar todas. Un polígrafo de moito predicamento para Filgueira foi Armando Cotarelo Valledor e aínda se atreveu a facer algunha incursión no campo das Ciencias.

Hai que recoñecer que o que se gana en extensión, pérdese en intensidade. Non sempre ese despilfarrarse é tan negativo, por exemplo, no caso de Filgueira. Os coñecementos de Arte e de Música axudan a Filgueira a penetrar na riqueza da lírica medieval e de Afonso X, esto axudáballe moito.

Foi un home precoz, coa precocidade do sabio. Xuntábase tamén unha laboriosidade extraordinaria, asombran a súa precocidade e laboriosidade. Tiña unha grande capacidade de organización de actividades e de institucións. Esto comprobámolo no Seminario de Estudos Galegos e na súa publicación Arquivos. No Seminario desenvolveu as súas labores organizativas dirixindo a subxección da Historia da Literatura.

Sorprende a actividade no ano 1935, amosa as súas dotes organizativas no traballo no Partido Galeguista, remata e defende a súa tese de doutoramento, prepara e aproba as súas oposicións, participa moi activamente na confección da revista Logos. Con todo esto aínda ten tempo para asistir a estrea de Yerma e ao final da representación intentar falar con Federico García Lorca para recordarlle de que non se esqueza de dar resposta ao seu inquérito sobre poesía galega en 1935. A súa tese de doutoramento pasa por ser un gran exemplo mundial de literatura comparada.

É considerado o máximo “pontevedrólogo”, o home que máis sabe sobre a súa amada Pontevedra. Pero, tamén é un “santiagólogo” os seus saberes sobre as peregrinacións, a cultura europea, as cantigas medievais, o Románico e o Barroco composteláns. Foi unha figura tan xigante da cultura galega porque tiña unha gran cultura hispánica. O libro que recolle a súa tese de doutoramento, editado polo Eco Compostelano en 1936, é o mellor libro da Historia da Literatura Comparada a esas alturas do tempo.

(DADA A EXTENSIÓN DA CONFERENCIA DE ALONSO MONTERO, IMOS A DIVIDIR OS NOSOS APUNTAMENTOS EN TRES PARTES PARA FACILITAR A SÚA LECTURA –ATA AQUÍ A PRIMEIRA PARTE-)  

domingo, 9 de noviembre de 2014

MADRE GUADALUPE


En Santiago, nunha excursión do grupo do catecismo da Laxe

En Chapela, nunha excursión de fin de curso da Escola Ponte de Xitanos

Coñecín a Esther Guadalupe de las Cuevas Ortiz, cando eu tiña 14 ou 15 anos, ela era relixiosa filipense da Comunidade de Vilagarcía de Arousa, comunidade que rexía e rexe o Colexio Sagrada Familia da mesma cidade. Coincidimos no que chamaremos Club Xuvenil Parroquial de D. Daniel, a este colectivo xa lle dedicamos a nosa atención nunha entrada anterior deste blog. Guada, así chamabamos nós á nosa querida madre Guadalupe, quen acompañou a D. Daniel Luís Espiño Otero a pastorear e a coidar deste grupo de mozos, primeiro, e xa despois, de mozos e mozas. Guada e Daniel axudáronnos a medrar como persoas, despois dos nosos pais, eles cumpriron unha misión educadora integral con todos nós. Eles foron e son nai e pai de todos nós e sempre os quixemos e queremos como tales. Ao facer esta lembranza véñenme as bágoas aos ollos, pero Guada nos quería alegres, que nos sentiramos salvos polo Cristo Resucitado, o Cristo que vive para sempre e nos conduce á Vida. Guada, modelo de crente, confiaba plenamente no Señor da Vida.

Guada axudounos a amar e respectar aos demais e a ter preferencia polos máis humildes e pequenos, seguindo o modelo, a mensaxe e o estilo de vida do Xesús vivo. A palabra Vida-vida era moi importante para Guada. Foron moitas as actividades daquel Club, que nos marcou para sempre (actividades para descubrir, coñecer e amar a Galicia a ao galego, catequeses nos barrios, festivais benéficos, clases particulares a necesitados, construcción da Escola Ponte de Xitanos de San Pedro de Cornazo e colaboración coas comunidades xitanas, contrucción da sociedade Contra Vento e Marea da Laxe e do seu local social, fundación e colaboración co grupo folclórico de Trabanca Badiña Os de San Miguel, creación e participación dun Grupo Social da Mocedade de Vilagarcía con xuntanzas e convivencias, colaboración co grupo folclórico Mocedade da Torre, colaboracións cas festas da Amizade de A Torre-Trabanca Badiña, participación activa nas I e II Pascua Xoven, celebración e organización das Feiras do Libro en Vilagarcía,... E a añorada e tenra convivencia diaria no Club: estudos, celebracións, xogos, excursións, música, folclore... Xesús que tempos!

Foi tanto o que aprendín dela! Cando me fixen mestre, falabamos de educación, de pedagoxía e psicoloxía, programabamos conxuntamente actividades e unidades didácticas para os nosos alumnos. Que fermosas e inesquecibles xeiras de traballo educativo na Escola Ponte de Xitanos de Cornazo! Compartiamos ideas, experiencias. Tamén tivemos en común o traballo en Cáritas, a atención aos máis pobres e marxinados. Ela foi para moitos presidiarios, enfermos, mozos con problemas de drogas, o único contacto, a palabra agarimosa, os consellos e os coidados de nai, o seu labor calado, pero constante no roupeiro de Cáritas de Arousa e sempre as súas palabras conciliadoras e amables, pero esixentes, o seu exemplo vital. Amor, outra palabra clave na fructífera e exemplar vida da nosa amada Guadalupe.

Tanto nos queriamos, tanta confianza nos tiñamos que non me afago a non tela presente. Foi unha nai, unha mestra, unha amiga da vida e para a vida. Ela agora ten Vida plena, está na Casa do Pai e desde alí velará, coidará e pedirá por todos nós.

Guada, sempre te terei presente no meu corazón e na miña mente e que siga a aprender de ti a ser consecuente co binomio de palabras clave, que teñen que ser experiencia, vivencia de Cristo vivo: VIDA-AMOR. Para ti esta lembranza agarimosa, confiada e alegre, dentro do sentimento agridoce da túa asusencia de aquí, da Terra, pero ti xa estás no Ceo. No colo da miña nai escoitei que morreras por min / e aínda é hoxe o día que creo en TI.

jueves, 6 de noviembre de 2014

FILGUEIRA Nº 2 DA OPOSICIÓN DE 1935


GACETA DE MADRID – Núm. 78 – 19 Marzo 1935 – Pág. 2232


MINISTERIO DE INSTRUCCIÓN PÚBLICA Y BELLAS ARTES

Órdenes nombrando a los señores que se mencionan Catedráticos numerarios de Lengua y Literatura españolas de los Institutos que se citan.

1.- Guillermo Díaz Plaja – Instituto de Melilla

2.- José Filgueira Valverde – I. “Balmes” de Barcelona

3.- Alejandro Gaos y González Pola – I. de Ceuta

4.- Carmen Castro Medinaveitia – I. de Avilés

5.- Higinio Capote Porrúa – I. de Cabra

6.- Enriqueta Ors Bresmes – I. de Figueras

7.- Antonio Rodríguez y Rodríguez Moñino – I. de Orihuela

8.- Manuel Losa Álvarez – I. de Elche

9.- José María Blecua Teijeiro – I. Cuevas de Almanzora

10.- Juan González del Valle – I. de Santa Cruz de la Palma

Cantidad Anual: 5.000 ptas. con cargo al cap. 1º, art. 1º, agrupación 13, concepto primero, del vigente presupuesto de este Ministerio – 14 de Marzo de 1935.

P. D. MARIANO CUBER – Sr. Subsecretario de este Ministerio.
 
O pasado 28/10/2014, na nosa conferencia sobre Filgueira Valverde no Salón de Actos da Parroquia Santa Baia de Arealonga de Vilagarcía de Arousa, e cara ao final da mesma, rescatamos e fixemos público, algo descoñecido para a maioría da xente, e que foi froito das nosas pesquisas en internet, por medio da web do Ministerio de Educación, Cultura e Deportes e na consulta informática da Gaceta de Madrid con data do 19 de Marzo de 1935, atopamos o dato de que Filgueira fóra o nº 2 da súa oposición a Cátedras de Instituto na especialidade de Lengua y Lit. españolas como reflectimos na información que ofrecemos na imaxe coa reproducción de páxina correspondente de dita Gaceta e co desenvolvemento da información a pé de imaxe. Na miña conferencia estaban presentes as fillas de Filgueira: Araceli, Mª Teresa, Pilar, xunto a dous netos, o que agradecín con satisfacción, Araceli, a primoxénita, confirmou efectivamente o número 2 na dita oposición por parte do seu pai.

Onte na primeira sesión do XIII Memorial Filgueira Valverde, e ao final, no momento das preguntas do público, da conferencia do presidente da RAG, Xesús Alonso Montero e sabendo que descoñecía dito dato, volvinno a rescatar e comentei dito resultado no salón do Museo de Pontevedra, diante do público asistente.

D. Xesús, pregoume que lle enviara os datos, cousa que fixen ao chegares á casa, despois de ter escoitado a súa amena e interesante conferencia, da que axiña daremos conta, envieilla ao correo electrónico da secretaría da Real Academia Galega. Nunha entrevista, radiada en Radio Arosa-SER no día de hoxe pola mañá, D. Xesús reflicte a nova, pero, é unha mágoa, sen mencionar a quen rescatou o dato. Para min, non ten importancia, penso que hai que compartir o coñecemento; mais por cortesía investigadora, si que hai que citar as fontes de información e documentación; sen dúbida, foi un "lapsus" do querido e respectado D. Xesús.

miércoles, 5 de noviembre de 2014

miércoles, 29 de octubre de 2014

NO 108 ANIVERSARIO DE FILGUEIRA

Na ringleira de atrás no centro, o Filgueira mozo integrante do SEG


Foi amigo das flores e dos paxariños

Iluminado polo santo do Salnés,

Logrou vida plena de poeta, de sensibilidade.

Grande curioso, amante das artes, das letras, e das ciencias,

U-las as camelias para don Xosé?

Eiquí un monllo escollido

Ideas de beldade, ídeas ver no xardín da Ferrería.

Rodeado delas no alén,

Amor pola Galicia eternal, camelias das rías para el por sempre. 

(HIDROMEL, 2007)

miércoles, 22 de octubre de 2014

CONFERENCIA: FILGUEIRA E AS SÚAS CIRCUNSTANCIAS


Meus amigos, quero compartir con todos vós algunhas das cuestións da miña investigación sobre o insigne pontevedrés, Xosé Fernando Filgueira Valverde (Pontevedra, 28/10/1906-13/09/1996). Levo dende o ano 1999 intentanto confeccionar a miña tese de doutoramento: José Fernando Filgueira Valverde, su proyección como intelectual y educador dirixida polo Dres. Paloma Pernil Alarcón e Anxo Serafín Porto Ucha, e cada día descubro algo novo dunha figura extraordinaria da nosa cultura. Na conferencia tentarei amosar as influencias que recibe Filgueira e que o converten no último polígrafo das nosas letras, nun home imprescindible no mundo cultural da nosa Galicia do pasado século XX.

Temos unha cita o martes 28, ás 20:30 h. no Salón de Actos da parroquia Santa Baia de Arealonga de Vilagarcía de Arousa.

Conto con veros a todos vós.