BO NADAL E FELIZ ANINOVO 2023

 

COLEXIATA DE SANTA MARÍA DEL MERCADO DE BERLANGA DE DUERO

Casa do Concello de Berlanga

 Berlanga de Duero é un concello e unha vila da provincia de Soria na Comunidade Autónoma de Castela-León. Constan nesta zona poboamentos da etapa prehistórica; pero, a vila cobra singular importancia na etapa medieval, onde os Tovar e os marqueses de Berlanga chegan a ter moito poder e influenza ao vincularse e relacionarse estreitamente cos Condestables de Castela.

Unha das prazas

Berlanga posúe unha enorme riqueza patrimonial. Nós ímoslle prestar especial atención á Colexiata de Santa María del Mercado xa que fixemos unha visita moi detida e un percorrido moi atento por tan impresionante monumento o sábado, 22 de outubro de 2022.

O impoñente castelo

Pero, entre outros tesouros patrimoniais, tamén contemplamos dun xeito máis xeral o Castelo, que preside este fermoso e interesante pobo. Tamén e digno de especial interese o Pazo dos marqueses de Berlanga.

Foi a parte cultural da nosa visita ao CEINCE, ao que xa lle temos dedicado unha entrada.

A Colexiata é construída grazas ao apoio económico e ao interese dos Señores de Berlanga, titulares do Castelo e da estirpe dos Tovar e co fin de afianzar o seu poder e a súa influenza e vinculacións coa Igrexa.

Altar maior da Colexiata

O arquitecto da obra é Juan de Resines. É un templo de estilo gótico-renacentista. Impresionan as súas naves e principalmente a súa nave central cunhas extraordinarias e grandes columnas que semellan unhas enormes palmeiras, que sosteñen unhas fermosas bóvedas.

Destacar o coro de madeira cos 63 asentos para os cóengos, estando só decorado o dedicado ao prior, que consta con dúas esculturas que representan a San Pedro e a San Paulo.

O altar maior está presidido pola escultura tardorrománica da Virxe do Mercado de fins do século XII. O retablo de estilo churrigueresco de madeira de pino sen policromar, datado en 1704. Cunha pintura no centro que representa á Asunción de María, atribuída a Antonio Palomino. Sinalar, finalmente, o retablo hispano flamenco da capela de Santa Ana.

Como curiosidade, preto da porta norte e no interior amósase o “Lagarto de Frei Tomás”, trátase dun caimán negro desecado que foi traído de América por frei Tomás de Berlanga en 1543. Frei Tomás foi o terceiro bispo de Panamá, quen chegou ser conselleiro de Carlos V e descubridor das Illas Galápagos.

Capela das tumbas dos nobres xemelgos

Sarcófagos dos nobres xemelgos

(Foi posible a redacción destas liñas grazas ás exhaustivas e amplos datos ofrecidos polo guía da Colexiata que nos acompañou no noso percorrido ese día).

 

E todo tivo lugar grazas á viaxe formativa e informativa a Berlanga de Duero organizada polo Dr. Cid Fernández, Decano da Facultade de Educación e de Traballo Social do Campus Sur de Ourense da Universidade de Vigo e pola acollida e as suxestións do Dr. Escolano Benito “alma mater” do CEINCE e ilustre veciño de Berlanga de Duero.

VISITA AO CEINCE EN BERLANGA DE DUERO

 O venres 21 e o sábado 22 de outubro de 2022, un grupo do alumnado de primeiro curso do Grao de Mestres de Primaria e do alumnado do Programa de Doutoramento e Ciencias da Educación e do Comportamento da Facultade de Educación e de Traballo Social do Campus de Ourense da Universidade de Vigo, comandados polo Sr. Decano de dita Facultade, Dr. Xosé Manuel Cid Fernández e algúns profesores de dito centro universitario realizaron unha visita formativa e informativa ao CEINCE en Berlanga de Duero. Alí tivemos como extraordinarios anfitrións ao Dr. Agustín Escolano Benito e a súa dona Puri, "almas mater" dese extraordinario centro de investigación e documentación, como é o CEINCE.

Desde os xardíns do CEINCE coa vista do impoñente castelo

Nas magníficas instalacións do CEINCE que recorremos coa visita guiada do Dr. Escolano Benito, facendo unha parada moi detida nos fondos de libros de texto de distintas épocas do noso país, pero tamén se atopan interesantísimos libros de multitude de países do mundo.

Tamén se realizaron dúas sesións de discusión de teses doutorais do Programa de Doutoramento en Ciencias da Educación e do Comportamento dirixidas polo Dr. Cid Fernández, coordinador de dito programa. Participou alumnado presente na aula de investigación e de xuntanzas do CEINCE e tamén alumnado presente de xeito virtual, on line. Sendo dúas sesións moi produtivas e de gran interese, a primeira foi sobre teses de formato convencional tipo libro, e a segunda polo formato de compilación de artigos publicados en revistas de gran impacto.

Nunha das salas do CEINCE

Nunha sesión de traballo formativo-informativo co Dr. Escolano

O Dr. Agustín Escolano Benito

O Dr. Cid dirixindo unha das sesións do doutorado

Sala de reunións do CEINCE

O doutorando Torres co Dr. Escolano

A noitiña, o castelo de Berlanga desde os xardíns do CEINCE

As intensas sesións do doutoramento, a visita guiada polo CEINCE,  a sesión formativa-informativa co Dr. Escolano na Sala de Reunións do seu centro non impediron a convivencia, os espazos de lecer, e as visitas turísticas ao Castelo, á Colexiata, ao Pazo dos Marqueses de Berlanga e polas rúas e prazas deste fermoso e ben conservado pobo soriano. Os momentos das comidas, das interminables horas de autobús fomentaron a relación entre os viaxeiros, embaixadores de Galicia nas terras de Berlanga de Duero da Comunidade irmá de Castela e León.

E como dicía o noso poeta Álvaro Cunqueiro: "Ata outra millorada!"

Un microvídeo co inicio da visita ao CEINCE

Podedes visitar o blog do CEINCE:

https://blogceince.blogspot.com/2022/10/galicia-en-el-ceince.html?sc=1667510803066#c1721847837090869063

E a súa páxina web:

https://www.ceince.eu/  

UNHA NOVA XORNADA, A VIII XORNADA FILGUEIRA VALVERDE, SEMPRE EN GALICIA, 28-10-2022 - 18:00 H.

 

IMAXES OBTIDAS DO TRABALLO DE ROBERTO ABAL:

SOÑOS DE PAPEL E XIZ (FINAL)

 O COLEXIO O PIÑEIRIÑO DE VILAGARCÍA DE AROUSA

Nunha excursión de 8º de EXB, a mediados dos anos 90 do pasado século

Nunha sesión dun grupo de mimo que eu organizaba no meu querido colexio

“Volver la vista atrás es bueno a veces”

 

Mirar cara atrás para deterse a observar o camiño percorrido para revivir sobre todo as gratas vivencias e experiencias compartidas con tantas persoas (compañeiras e compañeiros, alumnado, familias, inspectoras e inspectores, autoridades educativas, querido conserxe e persoal de servizos) é algo gozoso e un exercicio de ledicia e de certa nostalxia.

Sucédeme isto ao lembrar os máis de 31 anos vividos na miña segunda casa, o CEIP O PIÑEIRIÑO da miña querida cidade natal. Dos 39 anos de exercicio no ensino público a maioría o foron no meu querido e lembrado colexio.

Sirvan estas palabras de cariño como a miña homenaxe á comunidade educativa de dito colexio, meu colexio. De recoñecemento a tantas queridas compañeiras e queridos compañeiros, ao alumnado co que compartín tan gozosas experiencias educativas e coas familias, miñas queridas e lembradas familias, cada unha coas súas peculiaridades e características. Tamén a relación co conserxe tan dilixente e disposto sempre a axudar, unha relación tan entrañable. Todos eramos como unha grande familia.

Cheguei alí o 1 de setembro de 1990, unha data que non esquecerei endexamais. O colexio impresionoume pola súa beleza, a súa amplitude, os seus xardíns, a súa luz. Foi a primeira impresión, as magníficas e coidadas instalacións. Despois fun coñecendo ás persoas, o máis importante.

Empecei impartindo Lingua e Literatura Galega e Relixión na segunda etapa (6º, 7º, 8º) da antiga E.X.B., logo, máis tarde, pasei a encargarme algúns cursos de 1º e 2º da Educación Primaria, etapa engaiolante por ser a do traballo na consolidación do proceso da lectura e da escritura, que a min tanto me gustaban.

Desde o 1 de setembro do 2000 e ata a miña prexubilación o 1 de xaneiro de 2022 encargueime da Xefatura do Departamento de Orientación, sendo o primeiro orientador do Centro, así como do CEIP A ESCARDIA e da Escola de San Pedro de Cornazo, centros dos que tamén gardo moi grata lembranza.

Foron moitas as actividades desenvolvidas nestes felices e lembrados anos, ademais dos actos educativos e función orientadora cotiás, realizábanse no colexio moitas actividades extraescolares e complementarias; vou sinalar algunhas das que máis pegada deixaron en min:

-          A posta en marcha do grupo de teatro escolar “Brétema”, con tan excelentes montaxes e representacións que realizamos, recibindo varios premios. As viaxes con este grupo.

-          O obradoiro de mimo e monicreques, especialmente dirixido ao alumnado de Educación Infantil, etapa tan querida e apreciada por min e onde tan ben o pasei!

-          O Coro Escolar, co que fomos premiados no Concurso de Vilancicos de Vilaxoán, cantamos algunhas misas na Residencia Divina Pastora de Vilagarcía de Arousa, que tamén visitabamos periodicamente para compartir panxoliñas no tempo de Nadal. Tamén participamos cun repertorio de cantigas galegas nas homenaxes organizadas pola Mesa das Verbas e o Concello ás personaxes ás que se lle dedicaba o Día das Letras Galegas. As viaxes culturais con este grupo.

-          Os percorridos para ir coñecendo Vilagarcía, deténdose dun xeito moi sinxelo para coñecer os escudos de Vilagarcía, rudimentos da heráldica para aprender a distinguir os escudos eclesiásticos dos civís, actividade desenvolvida principalmente con 2º de Ed. Primaria.

-          O traballo na Biblioteca Escolar, conseguindo que entrara no PLAMBE, de mellora de bibliotecas escolares patrocinado pola Consellería de Educación.

-          A posta en funcionamento e desenvolvemento da Escola de Pais e Nais.

-          A colaboración na posta en marcha e funcionamento da Robótica Educativa.

-          E as numerosas visitas culturais e excursións. As de fin de curso e fin da EXB cos oitavos, as de fin de Primaria cos sextos, as visitas anuais ao Museo de Pontevedra e ao Museo do Pobo Galego, visitas á Casa das Ciencias, Casa dos Peixes e Domus na Coruña, visitas e encontros con escritores como Xosé Neira Vilas e Anisia Miranda na súa casa en Grés – Vila de Cruces, visita ao centro de escritores como Manuel María, Fina Casalderrey, Agustín Fernández Paz, Xesús Alonso Montero,...

-          Sinalar como moi importante no centro o coidado do medio ambiente. Mantemento dos xardíns, acuarios, charca, paxareiras,...

-          E os obradoiros e circuítos científicos, literarios e lúdicos que se organizaban nalgún momento no colexio, como na festa de fin de curso.

-          A preparación dos números do xornal escolar O REDACTOR e  O REDACTOR DIXITAL.

-          Os momentos de convivencia e festa, as Romarías das Letras Galegas, as comidas campestres do profesorado á fin de curso, celebradas moitas veces en Fontefría, os actos de conmemoración por toda a comunidade educativa co gallo do XXV aniversario do Centro.

-          Os banquetes pola xubilación de compañeiras e compañeiros.

 E tantas outras que sería difícil enumerar aquí.

Foron moitos anos de convivencia e de labor docente neste fermoso colexio O PIÑEIRIÑO, instalado no popular barrio homónimo, tamén coñecido como As Pistas.

Meu cariño e miña lembranza a esta comunidade educativa que para sempre levarei dentro do meu corazón. Longa vida e feliz vida docente para O PIÑEIRIÑO!!!     

O SUSTO DAS MANTIDAS en La Voz de Galicia-05-08-2022

 

XOSÉ FILGUEIRA VALVERDE OU O SENTIDO RELIXIOSO DA VIDA

 

Filgueira Valverde na procesión do Corpus de Pontevedra en 1947

Xosé Filgueira Valverde (Pontevedra, 1906-1996) foi desde neno ao igual que a súa familia un home de fonda fe relixiosa. Ese sentimento relixioso foi unha constante na súa vida e unha opción preferente, anteposta a calquera outra cuestión ou perspectiva da vida. A vivencia coherente da súa fe cristiá foi un compoñente esencial da súa existencia; por iso pode ser encadrado na corrente do humanismo cristián.

A súa nai, Araceli Valverde Yaquero (1870-1946), foi unha muller de gran sentimento relixioso, dunha práctica moi estrita e austera, chegou a profesar na congregación das Fillas da Caridade de San Vicente de Paúl e prestou os seus servizos e o seu apostolado no Hospital Provincial de Pontevedra, onde chegaría a coñecer a Xosé María Filgueira Martínez (1871-1938), querido e recoñecido médico humanista de Pontevedra co que casa en 1903, D. Xosé Mª antes de dedicarse á Medicina, realizou estudos eclesiásticos no cenobio bieito de Tenorio e cursou tamén os estudos de Filosofía no Seminario de Tui, tal como tamén recoñece Xosé Núñez Búa, de grato recordo en Vilagarcía de Arousa, no seu libro Revoeira (1971): D. Xosé Mª “abandonou o hisopo polo termómetro”. Os pais de Filgueira Valverde son determinantes na súa educación que tiña moi en conta o factor relixioso e a vivencia da fe católica. El chega a recoñecer e a valorar como unha homenaxe que os seus primeiros e mellores mestres foron seus pais.

Filgueira Valverde recibiu o sacramento do Bautismo na mañá do día 1 de novembro de 1906 na igrexa parroquial de Santa María a Maior de Pontevedra.

Sendo un neno participa no convento dos franciscanos de Pontevedra na catequese do padre Luís María Fernández (home de gran cultura e de amplos coñecementos musicais).

Fai a súa Primeira Comuñón o día do Sagrado Corazón, na igrexa de San Bartolomeu o 30 de maio de 1913. E axiña entra en contacto cos xesuítas exclaustrados e expulsados de Portugal que lle transmiten moitos coñecementos, os primeiros contactos coa obra de Camoens, da que chegará ser unha autoridade e tamén lle ensinan un método de lectura veloz.

Ten mestres e amigos de grandes conviccións relixiosas como Antón Losada Diéguez (1884-1929), seu mestre querido e admirado; Ramón Otero Pedrayo (1888-1976)  e o polifacético Antonio Iglesias Vilarelle (1891-1971) con quen e inspirados no filósofo e teólogo galego Amor Ruibal idean e manteñen unha revista galega de pensamento cristián Logos (1931-1936), á que podemos considerar como un antecedente da revista actual Encrucillada, na que tamén chega a colaborar e que foi fundada e dirixida polo teólogo galego Andrés Torres Queiruga (1940), a quen tiña en alta consideración Filgueira Valverde.

Un dos seus mellores amigos e condiscípulos Luís Pintos Fonseca (1906-1959) chegaría ser sacerdote e entraría en contacto con el no ano 1917, cando coinciden como alumnos do Instituto de Pontevedra, do que ambos os dous chegarían ser profesores. Compartindo entre eles unha formación lateral, influíndose mutuamente.

Filgueira Valverde participou desde sempre e moi activamente na vida relixiosa da súa cidade natal. Andando o tempo e xa como catedrático de Lingua e Literatura Española e director do Instituto de Pontevedra crea nos anos 50 do pasado século XX a Confraría do Espírito Santo coa que participa moi activamente na Semana Santa pontevedresa e que recibiu a aprobación eclesiástica por parte do seu bo amigo o tan lembrado cardeal galego Fernando Quiroga Palacios (1900-1971), que sendo un noviño sacerdote colaborara na xa citada revista Logos.

Tamén pertenceu dun xeito moi activo á Conferencia de San Vicente de Paúl, sendo nesta asociación relixiosa benfeitor e visitador de pobres. Acompañaba asiduamente ao Viático para consolar aos enfermos e moribundos.

Desempeñou un papel determinante na consideración e creación de Real Basílica para o templo da súa querida parroquia de Santa María, do que era un experto e amplo coñecedor, sendo autor de interesantísimas monografías de dita igrexa e parroquia dos Mareantes.

Falamos de amizades de dignidades relixiosas, mais non podemos esquecer nin deixar de citar o seu agarimo especial polo arcebispo compostelán, tamén de grata lembranza, Manuel Lago González (1865-1925), quen foi elixido membro do Seminario de Estudos Galegos (1923-1936), organismo cultural da máxima importancia para Galicia e do que foi artífice e máximo valedor Filgueira Valverde.  

Cando crea o seu propio fogar (1938) imprímelle un carácter moi relixioso, compartido coa súa dona María Teresa Iglesias de Oscáriz (Lugo, 1908-Pontevedra, 1995), quen era unha gran devota do rosario ao igual que a súa primoxénita Araceli. De sempre, no fogar Filgueira-Iglesias rezouse o rosario diariamente e acudíase en familia aos actos relixiosos.

Na visita do papa San Xoán Paulo II a Galicia en 1982, Filgueira Valverde acudiu ao aeroporto de Lavacolla para recibir ao papa como Conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia, asunto que lle causa grande satisfacción e escribe con tal motivo algúns ensaios e artigos xornalísticos.

E na magna obra escrita de Filgueira Valverde hai moitos escritos con alusións e de contido relixioso, foi un dos mellores expertos nas Cantigas de Santa María de Afonso X. A súa tese de doutoramento, xoia da literatura comparada, segundo lle teño oído ao profesor e erudito Xesús Alonso Montero (1928), está dedicada á Cantiga CIII (1935-1936).

O espírito relixioso e a conciencia cristiá determinan e configuran o devenir da vida de Xosé Filgueira Valverde, profesor humanista, a súa coherencia e fidelidade vital orientan a súa acción docente cara o humanismo cristián, que poñía por riba de todo e como centro á persoa. O alumnado era o esencial da súa extensa e produtiva vida docente (1928-1976).

Sempre tivo a máxima preocupación polas vidas, traxectoria e evolución do seu alumnado e das súas familias.

A súa coherencia e autenticidade relixiosa que antepoñía a calquera outra cousa supuxéronlle moitas ledicias e benestar persoal, pero tamén moitas incomprensións e rexeitamentos.

Nunha sociedade democrática deben respectarse ás persoas e aceptar o manifestar as propias ideas e a súa defensa pacífica. Filgueira Valverde foi un home tolerante e como humanista amaba ao ser humano e comprendía as súas grandezas e as súas miserias.

O PROFESOR LÓPEZ FARIÑA DESCRIBE A CANTIGA 104 DE AFONSO X

 

SEGUINDO AS DISTINTAS IMAXES DAS VIÑETAS OU ENCADRES DAS ILUSTRACIÓNS DA CANTIGA, LÓPEZ FARIÑA EXPLICA O SEU CONTIDO COMO IREMOS VENDO NOS SEGUINTES MICRO VÍDEOS:

Imaxes obtidas por Xermán Manuel Torres

Miguel Ángel López Fariña e a Cantiga de Caldas

Miguel, na súa sabia e ben estruturada conferencia, ademáis de excelentemente ben documentada e ilustrada, trata da descrición e do contido da Cantiga 104 de Afonso X, a cantiga de Caldas.

 

Tamén explica cales podían ser as orixes, as fontes do milagre do que trata a cantiga. Fálase de posibles fontes alemanas, mesmo galegas e ultimamente portuguesas; mais no caso da cantiga de Caldas non está claro cal puido ser esa fonte que da pe á cantiga.

 

MIGUEL ÁNGEL LÓPEZ FARIÑA SOBRE CALDAS DE REIS NAS CANTIGAS MEDIEVAIS

Meu amigo da infancia caldense Miguel Ángel López Fariña disertará mañá, ás 20:00 h. no Auditorio Municipal de Caldas de Reis. O tema é moi suxerente e interesante para todos os que amamos á vila de dona Urraca, precisamente a presencia de Caldas de Reis nas cantigas de Afonso X, coñecido como o rei Sabio.

Sobre este tema escribiu Filgueira Valverde no seu Segundo Adral (1981, pp. 144-146). Recollendo un milagre sobre amoríos e o roubo e mal uso da sagrada forma e a bruxería. O título do traballo filgueirián é: O MILAGRE DE CALDAS. E comenta que El-Rei Sabio ben puido coñecer o milagre polo ter escoitado de neno cando se educaba en Galicia ou ter referencias del "polo seu fillo Sancho, que estivo en Caldas (...) o seis de agosto do 1278". Este artigo foi publicado previamente no Faro de Vigo do 21-V-1978, no ano que se facían "outocentos anos" da estadía en Caldas de don Sancho.

Filgueira dedicoulle outro artigo a Caldas de Reis e a súa parroquia de Santa María para falar do baldaquino do século XV que nela se conserva. (Adral, 1979, pp. 263-266).

Meu amigo Miguel máis eu andamos a argallar algo sobre un mestre querido que impartiu sabia docencia na nosa querida vila de Caldas de Reis, a vila dos nosos anos dourados da infancia. Ese mestre admirado e respectado non é outro que don Victoriano Rosales, director da Graduada de Nenos de Caldas nos anos 60 do pasado século e primeiro director do Colexio Público "Afonso VII"; pero, disto xa teremos oportunidade de falar algún día.

Este venres tocará escoitar e gozar das sabias palabras do profesor e músico, noso benquerido amigo Miguel Ángel López Fariña. Parabéns, Miguel, por esta iniciativa e en hora boa ao Concello de Caldas de Reis por acoller e apoiar este acontecemento cultural.

Miguel disertou dun xeito extraordinario e moi ameno, sen dúbida, é un gran experto na música e nos intrumentos medievais. Parabéns pola súa magnífica conferencia centrada fundamentalmente na cantiga CIV (XCVI no Códice conservado na catedral de Toledo, o primeiro, recolle 100 cantigas da primeira etapa da escola de Afonso X).

O conferenciante moi concentrado

O representante municipal presentando o acto

O Concelleiro menciona a cantiga 104, a cantiga que alude a Caldas de Rei

Asistentes á conferencia no Auditorio Municipal de Caldas de Reis

En próximas entradas, seguirémonos a referir a este acto cultural de tanta importancia e relevancia para o pobo de Caldas de Reis, que algo terá que facer coa cantiga da que nos ilustrou hoxe Miguel. Para min foi un acto entrañable, que tamén me facilitou o contacto con xentes coñecidas e queridas da vila termal.

 

Xosé Filgueira Valverde, innovative teacher - Xosé Filgueira Valverde, profesor innovador

 

RESULTADOS Y CONCLUSIONES DEL CONGRESO CUICIID-2021

PARA MANTENER LA TESIS DE QUE XOSÉ FILGUEIRA VALVERDE FUE UN PROFESOR INNOVADOR, DIGNO DE SER TOMADO POR MODELO 

Germán Manuel Torres de Aboal 

Durante los días 6, 7 y 8 de octubre de 2021 participé telemáticamente en el Congreso Universitario Internacional sobre la Comunicación en la Profesión y en la Universidad de hoy: Contenidos, Investigación, Innovación y Docencia como ponente / asistente presentando la ponencia titulada “PRÁCTICA INNOVADORA EN LA DOCENCIA DEL PROFESOR JOSÉ FILGUEIRA VALVERDE (1906-1996), CATEDRÁTICO DE INSTITUTO DE LENGUA Y LITERATURA ESPAÑOLA (1935-1976)”, ponencia “aceptada para su publicación después de superar un proceso de doble revisión ciega por pares académicos y que ha sido publicada en el Libro de actas del CUICIID 2021”

Este hecho constituyó una satisfacción por poder defender postulados y contenidos de la tesis doctoral que estoy preparando XOSÉ FILGUEIRA VALVERDE, EDUCADOR (1928-1976), bajo la dirección del Dr. Xosé Manuel Cid Fernández de la Facultad de Educación y Trabajo Social del Campus de Ourense de la Universidad de Vigo, al que agradezco públicamente su orientación, sus atenciones y su dedicación a dirigir mi tesis, que espero pronto defender, intentando romper las reticencias, los miedos y las inseguridades que me provoca tal defensa pública.

El Congreso, a pesar de las dificultades técnicas que supuso mantener en línea a numerosísimos profesores e investigadores de todo el mundo, especialmente de Latinoamérica y de Portugal, pudo desarrollarse y fue muy interesante y enriquecedor para mí. Fue una experiencia extraordinaria y muy formativa. (Pueden seguirse las ponencias tecleando en la plataforma Youtube: CUICIID-2021).

Y puedo mantener la tesis que el “viejo profesor” José Filgueira Valverde, para muchos “don José” fue un extraordinario docente y gestor de instituto, un profesor innovador y lo razonamos de la siguiente manera:

-         Entendía la enseñanza de la lengua y literatura de una forma activa, por el uso, motivaba a sus alumnos a la lectura, la escritura, a preparar y pronunciar conferencias, a representar teatro, etc. Todo mediante una práctica interesante.

 

-         Se preocupaba de que su instituto tuviese una proyección en la comunidad.

 

-         Valoraba y apreciaba la música, la educación física y el deporte, como buen profesor humanista que era. (Creación en 1955 de los Cantores del Instituto, participación en los campeonatos deportivos escolares a nivel nacional, obteniendo en 1957 el premio de campeón nacional, la primera vez que un centro público se hacía con tal galardón).

 

-         Instauró en su instituto la figura pionera de los alumnos colaboradores. Creó por primera vez en España los alumnos colaboradores de un museo, en este caso del Museo de Pontevedra, que con gran acierto también dirigió durante muchos años (1940-1986).

 

-         Escribió y publicó diez libros de texto de su asignatura.

 

-         Entendía la educación con un enfoque multidisciplinar, global, integrador.

 

-         Y lo que es muy importante, se preocupaba por conocer a su alumnado y a sus familias y se interesaba por el desenvolvimiento y evolución académica y vital de sus alumnos.

 

Con la Rondalla del Instituto de Pontevedra

Por lo que podemos concluir que su práctica docente fue innovadora. Procuraba una enseñanza activa, variada, rica y motivadora y con una proyección social en la comunidad. Una praxis docente bien pensada y preparada con rigor. Destacando la preocupación y el seguimiento que hacía de su alumnado y de su orientación académica y personal. Creó en su instituto un gabinete médico y psicológico (un antecedente de los actuales departamentos de orientación), aplicando una variada gama de test con el fin de orientar bien al alumnado y a sus familias, al igual, que al profesorado. Su instituto organizaba una variada propuesta de actividades extraescolares, destacando el capítulo de viajes culturales y excursiones (por Galicia, Portugal, Europa).

Con la copa de campeones en los Juegos Escolares Nacionales de 1957

La práctica docente de Filgueira Valverde a través de su cátedra de Lengua y Literatura Española (1935-1976) y su función como director (1946-1976), como gestor de un instituto pueden tomarse como modelo hoy en día. Su trayectoria como profesor humanista puede ser significativa y de utilidad para los docentes actuales, teniendo en cuenta la contextualización y las diferencias sociales con nuestro tiempo, pero puede ser paradigmático por su carácter dinámico, humanista y totalizador, preconizaba una enseñanza activa y útil para la vida, pretendió crear en su alumnado el descubrir el placer de leer y de escribir, algo que predicó ampliamente con su propio ejemplo.