ARS LOQUENDI

Retórica e argumentación humanas

Non se abaten ás persoas, rebátense as ideas

Por Xermán Torres

 

Con Filgueira e Xaquina Trillo nunha conferencia, nov-1994

A arte da palabra é unha cuestión que nos fai humanos. Sempre debemos sumo respecto ás persoas. Debemos tratar con corrección e cortesía aos demais; non se debe permitir nin aceptar ningunha clase de violencia, mesmo é rexeitable a violencia verbal. Convén no discurso a mesura, o equilibrio, a harmonía.

As ideas e as propostas acéptanse ou rexéitanse baixo argumentación razoada; o diálogo, o debate, o confrontar ideas é importante, supón un avance, é signo de intelixencia; pero, hai que saber debater.

A utilización de fina ironía, do humor elegante, do discurso intelixente, culto que refuga do insulto gratuíto, da vulgaridade, da utilización dos lugares comúns, da monotonía, do chiste fácil e degradante, vulgar e insolente. Sen berros, sen xesticulacións e dramatizacións excesivas e fóra de lugar.

A arte da oratoria apréndese co bo exercicio, co seguimento de axeitados modelos. Temos o espello no que mirarnos no mundo clásico e no exemplo dos grandes oradores da historia.

O nobre arte da política, que debera ser nobre, máis nobre en canto o respecto e a honradez cara os demais, fuxindo e rexeitando da mentira e das descualificacións tramposas, falsas e manipuladoras. Tratando de evitar a demagoxia e o populismo, intentando ser francos, honestos e sinceros cos demais. Non hai porque rexeitar ou menosprezar á política, a fin e ao cabo, que é política?: Toda relación humana, a vida na familia, nos postos de estudo e de traballo, a vida social e societaria, xa dicía Aristóteles (384-322 a. C.) que o home é un animal político, social; aínda que, ás veces, a inercia social, os intereses, o diñeiro, o egoísmo e a avaricia perverten ao home e chegamos a ter en consideración o aserto de Rousseau (1712-1778) “o home é bo por natureza, mais a sociedade pervérteo”. Hai que superar e evitar esas perversións; o natural e o desexable no home é a relación social e nela non debemos refugar o debate e o contraste de ideas, sempre feitos cun exquisito respecto cara os demais.

Deberamos ensinarlles aos máis novos a desenvolverse na ágora, no foro, na praza pública, no adro e a utilizar con intelixencia e enxeño a retórica, a oratoria, a arte de falar e de falar en público sabendo argumentar e razoar axeitadamente, con propiedade, con cultura, sabendo o que se di e por que se di. (“No hablar a tontas y a locas”). É moi beneficioso desde cativos ler e falar en público,  aprender a desenvolverse con soltura e a expresarse con enxeño, intelixencia cara un público, cara os demais; isto contribúe a facernos máis humanos.

Non estamos feitos para estar sos, aínda que momentos de soidade son precisos e ás veces é bo “apartarse del mundanal ruído” para pensar, para reflexionar, para ler e escribir; para adquirir sabedoría e sensatez. Intres de silencio e recollemento, nun mundo con tanto balbordo, son imprescindibles para unha boa saúde. Neste punto, reflexionemos sobre este dito italiano: “Pensa moito, fala pouco e escribe menos”. Falar o xusto, con medida e que o “teu si sexa si e o teu non sexa non”.

A palabra, o logos, o social, a política son elementos característicos do noso ser humanos; da nosa humanidade. E sen perder nunca de vista esta sabia indicación: “o que queiras para ti, quéreo para os demais”.