FRAGUAS, LETRAS GALEGAS - 2019

LEDICIA: ANTÓN FRAGUAS (1905-1999), AUTOR HOMENAXEADO NO DÍA DAS LETRAS GALEGAS DE 2019!

O 14 DE MARZO DE 1998, ÁS 20:15 H., D. ANTÓN

PRONUNCIOU UNHA CONFERENCIA NA NOSA PARROQUIA QUE VERSOU SOBRE: AS FESTAS EQUINOCIAIS

Salón de Actos da parroquia Santa Baia de Arealonga, 14/03/1998   20:15

Imaxe obtida do Arquivo de Ondas de Arosa

D. Antón Fraguas será especialmente lembrado e homenaxeado no Día das Letras Galegas, no 17 de maio de 2019. Un acto de xusto recoñecemento, pois é merecente diso e de moito máis. D. Antón foi un dos sabios da nosa Galicia tanto pola súa exemplar e honesta vida como pola súa importantísima obra escrita na nosa lingua. Home bo e xeneroso, traballador, humilde; non escatimou esforzos por soerguer Galicia, mesmo padecendo aldraxes e inxustizas pola súa defensa da lingua e da cultura galegas. El quería unha Galicia nova, máis xusta e próspera; unha Galicia de todos e para todos.

Home moi vinculado ao galeguismo, membro do Seminario de Estudos Galegos, bibliotecario do Instituto Padre Sarmiento de Estudos Galegos. Por tanto, amigo de grandes intelectuais, artistas e políticos galegos como Castelao, Otero Pedrayo, Risco, Cuevillas, Fermín Bouza Brey, Filgueira Valverde (con quen estaba especialmente unido),..

Tiven a sorte de entrar en contacto con el e relacionarme cunha persoa tan tenra e entrañable. Na tarde do 17 de xaneiro de 1998, gocei da fortuna de poder manter con el unha longa conversa sobre o seu amigo, Xosé Filgueira Valverde (1906-1996), quen tamén foi distinguido coa honra de ter sido homenaxeado o Día das Letras Galegas de 2015. Sempre lembrarei con agarimo ese noso encontro e poder gozar da hospitalidade do seu fogar santiagués e ser obxecto de atencións tan cariñosas pola súa parte.

D. Antón foi profesor auxiliar da Facultade de Xeografía e Historia da Universidade de Santiago de Compostela sendo moi novo. Logo, durante a II República foi profesor do Instituto da Estrada, do que chegou ser secretario. Posteriormente, exercería o ensino privado en Santiago, para por fin lograr ser catedrático de instituto, na especialidade de Xeografía e Historia. Foi docente, durante moitos anos e ata a súa xubilación, no IES Rosalía de Castro de Santiago de Compostela, cidade moi querida para el e onde foi correspondido a ese cariño, chegando ser moi valorado e respectado, sendo nomeado cidadán de honra de Santiago, onde se lle dedicou unha rúa e tamén púxoselle o seu nome ao Instituto do barrio de Fontiñas. Facíase querer, tiña un talante de bo home, cariñoso e respectuoso con todos; exquisito no trato.

Escribiu moito, é moi recoñecida a súa tese de doutoramento sobre o Colexio de Fonseca e destaca o seu labor como fundador e director durante moitos anos do Museo do Pobo Galego. O seu discípulo, colaborador no Museo e biógrafo, Clodio González Pérez, escribiu unha magnífica biografía sobre D. Antón. Fraguas foi un experto na Antropoloxía Cultural de Galicia, un dos nosos mellores estudosos do Folclore de Galicia.

Na nosa parroquia, organizamos unha conferencia, que impartiu maxistralmente o 14 de marzo de 1998  e que versou sobre: As Festas Equinociais. Con ese motivo tivemos a oportunidade de vivir uns intres inesquecibles con el. Lembro que ao rematar o acto que vimos de citar, trasladei no meu coche a D. Antón á súa casa de Santiago, acompañounos na viaxe a recordada e simpática poeta arousá, Xaquina Trillo. Que viaxe tan marabillosa! E que conversas tan interesantes mantivemos no traxecto.

D. Antón era un home dunha recta moral e dunha fonda relixiosidade, manifestoume que colaboraba nos escritos en galego de Mr. D. Ángel Suquía, quen fora Arcebispo de Santiago.

Pois, si, unha homenaxe ben merecida. A D. Antón Fraguas acáenlle ben os versos de Curros:

Ai, dos que levan na fronte unha estrela!

Ai, dos que levan no bico un cantar!

(Agradecemos o traballo de documentación no arquivo de Ondas de Arosa por parte de D. Xosé Torrado Castiñeiras e de Mª del Carmen Ameneiro Romero, que facilitou a elaboración deste artigo).

Xermán Manuel Torres